Bạn ăn do cảm xúc hay ăn do đói?

Bạn đã bao giờ cảm thấy dù mình đã ăn rất no nhưng vẫn có thể ăn thêm được món tráng miệng? Hay bạn cảm thấy đói khi làm việc gì đó quan trọng hoặc trước cuộc họp? Nếu đã từng cảm thấy như vậy thì có thể đó là thói quen ăn theo cảm xúc đấy.

Thói quen ăn theo cảm xúc là gì?

Nếu bạn thấy mình trong những tình huống trên thì có thể bạn đã hình thành thói quen ăn theo cảm xúc. Đây là tình trạng nạp vào một lượng lớn thức ăn (thường là loại đồ ăn mà bạn thích hoặc món ăn vặt) để thỏa mãn cảm xúc chứ không phải vì đói. Việc ăn uống làm bạn cảm thấy tốt hơn – ăn để làm đầy tâm hồn trống trải hơn là làm đầy cái dạ dày trống rỗng. Hiện nay, ngày càng có nhiều người ăn theo cách này để đối phó với những cảm xúc tiêu cực như buồn chán, stress, căng thẳng, trầm cảm hoặc đôi khi là hưng phấn quá mức.

Đối với nhiều người, stress đã là một phần tất yếu của cuộc sống. Tuy nhiên, stress quá mức có thể làm tổn hại đến sức khỏe, tâm trạng, các mối quan hệ và chất lượng cuộc sống.

Stress cũng làm ảnh hưởng tới sở thích ăn uống. Khi kiệt sức bạn sẽ có nhu cầu tiêu thụ chất béo và đường và khiến bạn ngủ nhiều hơn. Một số người thậm chí còn phải tìm đến rượu. Tất cả những điều này dẫn tới béo bụng, làm tăng nguy cơ tiểu đường và mắc các bệnh tim mạch.

Khi bạn bị stress, tuyến thượng thận tiết ra một loại hormon gọi là cortisol khiến bạn thèm muốn đồ ăn chứa nhiều tinh bột, đường và chất béo. Bạn càng ăn nhiều thì lại càng bị phụ thuộc vào thói quen ăn theo cảm xúc này. Nếu việc đầu tiên bạn làm khi buồn bực, đổ vỡ, tức giận, cô đơn, mệt mỏi là mở tủ lạnh và ăn uống thì bạn đang vướng vào một cái vòng luẩn quẩn, không những không giải quyết được căn nguyên của những nỗi niềm trong lòng mà còn gây bất lợi cho sức khỏe.

Một số câu hỏi giúp xác định bạn có phải là người có thói quen ăn theo cảm xúc hay không

• Bạn có ăn nhiều hơn mỗi khi bị stress không?
• Bạn có ăn dù đang no hoặc khi không thấy đói không?
• Ăn uống có làm bạn cảm thấy tốt hơn không (có giúp bạn bình tĩnh và làm dịu tâm trạng hơn không)?
• Bạn có thường xuyên lấy việc ăn uống làm phần thưởng cho mình không?
• Bạn có thường xuyên nhồi nhét đồ ăn khi căng thẳng không?
• Ăn uống có làm bạn cảm thấy an toàn không? Bạn có cảm thấy đồ ăn là một người bạn của mình không?
• Đồ ăn có làm bạn cảm thấy mất kiểm soát hoặc bất lực không?

Nếu câu trả lời đa phần là có thì bạn đang nuông chiều cảm xúc của mình bằng đồ ăn đấy.

Một số điểm giúp phân biệt ăn do cảm xúc và ăn do đói:

• Ăn do cảm xúc đến một cách đột ngột, cấp thiết. Ăn do đói đến từ từ, đều đặn vào những khoảng thời gian nhất định, không nhất thiết phải ăn ngay lập tức;
• Khi có tâm trạng, bạn chỉ muốn ăn một số loại thực phẩm nhất định. Khi đói thực sự, bạn ăn gì cũng thấy ngon, kể cả rau củ quả. Trong khi đói do cảm xúc sẽ làm bạn chỉ muốn ăn đồ ngọt, đồ béo mà thôi;
• Đói do cảm xúc chi phối thường dẫn đến ăn không ý thức. Bạn thậm chí không nhận ra là mình vừa ăn một túi khoai tây chiên hoặc một miếng bánh ngọt to, tức ăn mà không hề thưởng thức đồ ăn. Trong khi đó, đói do phản ứng vật lý của cơ thể sẽ khiến bạn có ý thức khi ăn hơn;
• Đói do cảm xúc khiến bạn ăn vô độ, ăn liên tục cho đến khi cảm thấy khó chịu vì quá no. Đói do phản ứng vật lý của cơ thể thì ngược lại, bạn hoàn toàn ý thức được và dừng lại khi dạ dày vừa đủ căng;
• Đói do cảm xúc khiến bạn dù ăn rồi vẫn cứ thấy đói mãi và không thể loại khỏi ham muốn ăn uống ra khỏi đầu;
• Ăn theo cảm xúc thường khiến bạn cảm thấy hối hận, có lỗi hoặc xấu hổ. Những cảm giác này không xuất hiện khi ăn theo nhu cầu cơ thể.

Làm gì để hạn chế được thói quen ăn theo cảm xúc?

Xác định căn nguyên

Cần xác định căn nguyên khiến bạn thèm ăn một cách bất thường. Buồn khổ hay hạnh phúc cũng đều có thể khiến bạn hình thành thói quen này. Sau đây là một số nguyên nhân thường gặp:

• Stress: bế tắc tình cảm hay cảm xúc tiêu cực, cảm giác buồn chán hay trống rỗng;
• Thói quen từ nhỏ: khi còn nhỏ, mỗi lần bạn nghe lời, bố mẹ thường thưởng đồ ăn cho bạn như kem, bánh kẹo … Những kỷ niệm đẹp thời thơ ấu thường gắn liền với đồ ăn cũng có thể ảnh hưởng tới thói quen ăn uống khi trưởng thành;
• Ảnh hưởng bên ngoài: khi có chuyện vui hay buồn, chúng ta có xu hướng rủ nhóm bạn của mình đi ăn uống. Đây có thể là cách xả stress tốt nhưng không nên quá lạm dụng.

Tìm cách giải tỏa vấn đề tâm lý

Bạn không thể tìm cách chạy trốn thực tế thông qua việc ăn uống mãi được. Cần dũng cảm nhìn thẳng vào vấn đề và tìm cách giải quyết chúng. Có thể trò chuyện với những người bạn cảm thấy tin cậy để giải tỏa tâm lý và trao đổi về các giải pháp khả thi.

Đánh lạc hướng cảm xúc

Khi cơn đói do cảm xúc xảy ra, bạn có thể đổi sự chú ý từ thức ăn sang các việc khác như đi bộ, hít thở, thư giãn, uống một loại đồ uống có lợi cho sức khỏe như một cốc trà xanh, trà đen. Theo một nghiên cứu, trà đen có thể làm giảm 47% nồng độ cortisol trong máu

Vậy nên nếu muốn khỏe mạnh hơn, hãy để lý trí chứ không phải là cảm xúc quyết định việc ăn uống của mình bạn nhé.

Bạn có thể quan tâm đến các bài viết sau đây:

• Dinh dưỡng thiết yếu cho người bị ung thư gan
• 5 thực phẩm giàu dinh dưỡng mẹ bầu không nên bỏ qua
• 4 nguyên tắc dinh dưỡng “vàng” để tăng cường sức khỏe đại tràng