Dùng thuốc thông minh

Việc dùng thuốc không thông minh như thế có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường, đôi khi phải đánh đổi chính tính mạng của người dùng thuốc.

Dành quyền chỉ định kháng sinh cho thầy thuốc

Kháng sinh là thuốc điều trị nhiễm trùng hiệu quả nếu nhiễm trùng đó do vi khuẩn gây ra, chứ đa phần không trị được nhiễm trùng do virus hoặc do ký sinh trùng (như cảm cúm thường do virus gây ra và dùng kháng sinh trong trường hợp này là sai). Thế nên, một trong các loại thuốc hay bị sử dụng không thông minh nhất chính là kháng sinh.

Đây là loại thuốc rất cần người dùng có sự hiểu biết cơ bản để phát huy hiệu quả cao nhất và để hạn chế tình trạng bị tai biến do dùng kháng sinh không đúng. Chưa kể dùng kháng sinh không thông minh sẽ bị đề kháng kháng sinh (lờn thuốc kháng sinh).

Nhiều bệnh lý như viêm xoang, viêm đường hô hấp, viêm đường tiết niệu, nhiễm trùng da… hầu hết là các tình trạng nhiễm khuẩn, người bệnh có thể cần tới kháng sinh để điều trị.Nhưng dùng loại nào và liều lượng ra sao, chỉ có bác sĩ mới chỉ định đúng được.

Đáng tiếc là rất nhiều người sử dụng kháng sinh bừa bãi, vừa không khỏi bệnh mà lại gây đề kháng kháng sinh, khiến kháng sinh đó không còn tác dụng điều trị cho mình nữa.Đây là một điều rất bất lợi cho người bệnh. Thử tượng tượng sẽ phải khổ sở thế nào nếu bạn nhiễm loại vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh thông dụng hiện nay.

Có một thực tế đáng ngại là nhiều người tự tìm mua các loại kháng sinh loại mới nhất thế hệ thứ 3, thứ 4 theo “mách nước” của bạn bè chỉ để trị những bệnh thông thường.

Trong khi việc dùng không đúng thuốc có thể khiến bệnh trầm trọng hơn và tăng nguy cơ kháng thuốc. Đó là chưa kể tới những trường hợp dùng không đúng loại kháng sinh cho trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, sẽ dẫn tới nhiều mối nguy cho sức khỏe. Ta cần thông minh để tuân thủ một số nguyên tắc sau:

- Không nên ngưng sử dụng kháng sinh nửa chừng hoặc kéo dài thời gian sử dụng:Khi thấy bệnh giảm, nhiều người ngưng thuốc ngay vì nghĩ rằng uống thuốc nhiều không tốt. Thật ra, nếu uống đúng theo toa của bác sĩ, số lượng thuốc đó là đủ và cần thiết.

Thông thường, đủ liều cho một đợt kháng sinh phải kéo dài khoảng 7 đến 10 ngày, thậm chí có thể kéo dài hơn, tùy từng loại bệnh và sự tiến triển của bệnh. Nếu dùng không đủ liều, đủ thời gian, vi khuẩn không bị tiêu diệt hết sẽ trỗi dậy và phát triển thành chủng vi khuẩn đề kháng mà kháng sinh cũ không còn tác dụng nữa.

- Không mách cho người khác dùng kháng sinh khi thấy bệnh của họ giống bệnh của mình:Bởi vì triệu chứng bệnh có vẻ giống nhưng nguyên nhân bệnh có thể khác. Thêm vào đó, một kháng sinh thích hợp với người này chưa chắc hiệu quả với người khác, thậm chí có thể gây tai biến.

- Không nên dùng kháng sinh còn thừa trong tủ lâu ngày,vì có thể thuốc đã quá hạn. Nhiều kháng sinh quá hạn có độc tính rất cao.Chẳng hạn như tetracyclin quá hạn rất độc cho thận.

Dùng thận trọng các thuốc thông thường

Bạn cũng cần chú ý đến các loại thuốc thông thường vẫn hay sử dụng nhiều như cảm sổ mũi - nhức đầu, hoặc chỉ là thuốc bổ sung vitamin và chất khoáng.

Đôi khi các loại thuốc này có thể thành “dao làm ta đứt tay”, mặc dù trong đa số trường hợp, chúng không dẫn tới sự nguy hại nào. Paracetamol nếu dùng quá nhiều sẽ gây hoại tử gan. Với trẻ con, không được dùng paracetamol quá 5 ngày để hạ sốt (ngoại trừ có sự chỉ định của bác sĩ)…

Nhiều người vì quá lo lắng cho sức khỏe, chỉ hơi thấy khó chịu là đã mang thuốc ra uống, và không may uống tới mấy loại có tên biệt dược khác nhau nhưng chứa cùng một hợp chất là paracetamol, dẫn tới ngộ độc do quá liều.

Đối với thuốc trị cảm, sổ mũi có chứa nhiều hoạt chất, cần phải được sử dụng thận trọng. Vì ngoài paracetamol, thuốc còn chứa thêm hoạt chất kháng histamine chống dị ứng (như clorpheniramin) có tác dụng phụ gây buồn ngủ, không phù hợp cho những người đang làm công việc cần sự tỉnh táo như tài xế, công nhân vận hành máy móc.

Thuốc lại chứa thêm hoạt chất giúp co mạch chống sung huyết ở niêm mạc mũi làm hết sổ mũi, nghẹt mũi (như phenylpropanolaminnay thuốc này đã bị cấm, thay vào đó là pseudoephedrin, phenylephrin) nhưng không thích hợp với người bị bệnh tăng huyết áp.

Với thuốc bổ sung vitamin và chất khoáng cũng thế, cũng cần uống đúng liều chứ không thể uống tùy tiện theo kiểu “uống nhiều không bổ bề ngang cũng bổ bề dọc” Vitamin A, D nếu uống quá liều chắn chắn sẽ làm cho “bổ ngửa” vì gây ngộ độc!.

Cần lưu ý gì thêm?

Bệnh nhân không nên dùng lại đơn thuốc cũ của chính mình khi đã khỏi bệnh một thời gian và bị bệnh trở lại.Bởi vì một toa thuốc chỉ dành riêng cho một cá nhân vào một thời điểm và trong một điều kiện nhất định mà thôi.Khi bệnh tái phát có thể không còn ở tình trạng cũ mà đã diễn tiến phức tạp và nặng thêm, khi đó đơn thuốc cũ không còn thích hợp nữa.

Việc đi khám và được tư vấn dùng thuốc là rất quan trọng.

Bạn là nữ có thể không tưởng tượng rằng loại thuốc chứa isotretinoin mình vẫn dùng để điều trị mụn trứng cá loại nặng một cách có hiệu quả lại có nhiều tác dụng phụ, bao gồm cả tác dụng hết sức nguy hiểm là gây quái thai nếu đã có thai khi đang dùng thuốc.

Loại thuốc vừa kể trong thời gian qua đã được sử dụng tùy tiện đến độ ở các nước tiên tiến yêu cầu bác sĩ chuyên khoa da liễu phải thật cẩn trọng khi ghi đơn thuốc và yêu cầu bệnh nhân ký vào tờ cam kết có sự hiểu biết về mức độ gây hại của thuốc cũng như không được có thai trong quá trình điều trị (bác sĩ khi chỉ định isotretinoin thường chỉ định thêm thuốc ngừa thai). Còn phụ nữ đang dùng isotretinoin muốn có thai phải ngưng dùng thuốc, ít nhất một tháng sau khi ngưng dùng thuốc mới được có thai.

Thuốc rõ ràng là con dao hai lưỡi, khéo dùng thì lợi, còn sơ sẩy sẽ gây họa. Việc bạn tự ý dùng thuốc đôi khi như nắm dao đằng lưỡi vậy.