Theo BS. Nguyễn Trọng An- Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng, Tổ chức Y tế thế giới đã có những công bố và báo cáo chi tiết về việc vi-rút Corona chủng mới (SARS-COV-2) bắt nguồn từ động vật hoang dã. Trong đó, các phân tích cho thấy dơi dường như là vật chủ cho SARS-COV-2 nhưng vật chủ trung gian chưa được xác định.
Trên thế giới, các nhà khoa học đã nghiên cứu được 700/3000 virus từ động vật. Trước khi xuất hiện dịch COVID-19, năm 2014, dịch bệnh Ebola xuất hiện tại các nước Tây Phi. Nguồn gốc gây bệnh Ebola được cho là từ dơi ăn quả và linh trưởng. Con vật hoang dã bị bệnh và khi chúng ta ăn thịt hoặc tiếp xúc với động vật này, virus sẽ thẩm thấu qua những vết xước cơ thể người để xâm nhập gây bệnh Ebola. Như vậy, còn nhiều virus mà chúng ta chưa biết đến. Do đó, khi ăn thịt hay tiếp xúc với thú rừng, nguy cơ mắc các dịch bệnh nguy hiểm không chỉ dừng lại ở Ebola, COVID-9 mà còn tiềm ẩn nhiều đại dịch khủng khiếp hơn nữa.
Theo BS An, điều đáng ngại là tại Việt Nam, lâu nay tập quán ăn thịt thú rừng, tình trạng săn bắt, mua bán vận chuyển thú rừng vẫn xảy ra. Hầu hết tại bất cứ tỉnh, thành nào cũng đều tồn tại những nhà hàng, quán ăn kinh doanh, buôn bán, giết thịt, chế biến món ăn từ động vật hoang dã.
Tại Việt Nam, thịt thú rừng vẫn được bày bán ở nhiều nơi
Về những mối nguy hại của động vật hoang dã với sức khỏe con người, Bs. Nguyễn Trọng An dẫn chứng: Ở nước ta từ trước đến nay cũng đã có nhiều người bị chết do nhiễm bệnh sau khi giết mổ, ăn thịt động vật hoang dã, báo chí cũng đã đưa nhiều tin bài về các vụ người dân bị chết tập thể sau khi ăn thịt con Nưa (giống 'Trăn 9 lỗ mũi' ở vùng núi Tây Nguyên, Kiên Giang). Câu chuyện nhiều người bị mắc viêm phổi nặng phải cứu chữa sau khi ăn cua đá ở khe suối các tỉnh miền núi phía Bắc do bị nhiễm các loại như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm từ các loại động vật trên, nhưng đó vẫn là những cá thể hoặc nhóm cá thể bị lây lan dịch bệnh từ động vật hoang dã.
BS. Nguyễn Trọng An-Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng
'Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần thiết phải có những can thiệp cấp bách, những chế tài nghiêm khắc để chấm dứt ngay việc săn bắn, buôn bán, giết mổ, ăn thịt các loại động vật hoang dã, nhằm cắt đứt nguồn lây truyền các virus, vi trùng, ký sinh trùng nguy hiểm gây ảnh hưởng có hại đến sức khỏe con người'- BS. Nguyễn Trọng An nhấn mạnh.
Cần ban hành văn bản quy phạm pháp luật đặc thù về việc bảo vệ động vật hoang dã
Ông Nguyễn Quốc Hiệu, Phó Cục trưởng Cục Kiểm lâm cho biết: Nhận thức được sự nghiêm trọng của vấn đề trên, từ nhiều năm nay, Chính phủ đã đầu tư nhiều nguồn lực cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học, ngăn chặn, xử lý hành vi săn bắt, buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã trái pháp luật. Đặc biệt khung hình phạt tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp, quy hiếm có thể lên đến 15 năm tù và phạt tiền đến 15 tỷ đồng. Những thay đổi theo hướng tăng nặng mức hình phạt có ý nghĩa quan trọng trong nỗ lực bảo vệ các loài động vật hoang dã.
Ông Hiệu cho hay: Thống kê từ năm 2018 đến ngày 31/5/2019 cho thấy, lực lượng kiểm lâm đã phối hợp với các ngành chức năng kiểm tra, phát hiện và xử lý 560 vụ vi phạm về động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; xử lý hình sự 41 vụ với 38 bị can, đã xét xử 27 vụ với 27 bị cáo, mức án cao nhất là 7 năm 6 tháng tù giam; xử lý hành chính 519 vụ.
Ông Hiệu thừa nhận tình trạng săn bắt, buôn bán, sử dụng và tiêu thụ động vật hoang dã bất hợp pháp vẫn xảy ra và diễn biến phức tạp ở nhiều nơi, đặc biệt là hoạt động rửa nguồn gốc, trà trộn động vật hoang dã từ tự nhiên với động vật hoang dã gây nuôi sinh sản hợp pháp để buôn bán. Chính điều này đã tạo nguy cơ lớn cho việc phát sinh dịch bệnh nguy hiểm đối với con người.
Trước đó, liên quan đến công tác phòng chống dịch COVID-19, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan soạn thảo chỉ thị nghiêm cấm buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã. Để góp ý vào Dự thảo Chỉ thị này, Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng đã gửi tới liên Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên Môi trường, Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an tham gia đóng góp ý kiến nhằm đảm bảo thực hiện tốt hoạt động ban hành Chỉ thị về nghiêm cấm mua bán, tiêu thụ trái phép động vật hoang dã. Trong đó, Trung tâm này kiến nghị 3 vấn đề cần thực hiện trong Chỉ thị.
Thứ nhất, sự phối hợp của các Bộ, ban, ngành trong công tác bảo vệ động vật hoang dã cũng như ngăn chặn, xử lý vi phạm các hành vi xâm hại đến động vật hoang dã cần được tăng cường.
Thứ hai, căn cứ xây dựng chế tài xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến mua bán, tiêu thụ trái phép động vật hoang dã cần được dựa trên đánh giá khách quan liên quan đến tác động đối với môi trường, đa dạng sinh học và sức khỏe con người.
Thứ ba, chế tài xử phạt hành vi tiêu thụ động vật hoang dã cần được xây dựng và đảm bảo thực thi nghiêm ngặt.
BS. Nguyễn Trọng An nêu rõ: Trên thực tế, tính đến thời điểm hiện tại (tháng 3-2020), Việt Nam chưa ban hành một văn bản quy phạm pháp luật thống nhất, hoàn chỉnh và cụ thể quy định đặc thù về việc bảo vệ động vật hoang dã. Khung pháp lý về bảo vệ động vật hoang dã cũng như ngăn chặn, xử lý vi phạm các hành vi xâm hại đến động vật hoang dã.
Theo Bà Hoàng Thị Minh Hồng, Giám đốc Trung tâm hành động và Liên kết vì môi trường và phát triển (Change) cho rằng: 'Nếu không ngăn chặn được thói quen sử dụng động vật hoang dã, thì dù khung pháp lý có chặt chẽ đến đâu cũng rất khó thực hiện'.
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!