Những biến đổi tâm lý tuổi dậy thì
Hiện nay, quan niệm như sống thử, quan hệ tình dục trước hôn nhân… trong đời sống của giới trẻ không còn là điều mới mẻ. Ðáng lo ngại, có những em khi được hỏi không ngại ngùng cho rằng, quan điểm yêu của giới trẻ bây giờ là phải quan hệ tình dục mới thể hiện được tình yêu dành cho nhau.
Kết quả điều tra Quốc gia về sức khỏe sinh sản và tình dục tại Việt Nam năm 2015 do Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) thực hiện cho thấy, tuổi trung bình lần quan hệ tình dục đầu tiên của các đối tượng điều tra là 18,7 tuổi, khá sớm so với sự phát triển hoàn thiện về thể chất, nhất là ở nữ giới. Đặc biệt, chỉ có 17,4% người ở tuổi vị thành niên, thanh niên hiểu đúng về thời điểm người phụ nữ có thể mang thai, 25,9% biết cách sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục…
Những con số này cho thấy, kiến thức về giới, chăm sóc sức khỏe sinh sản ở lứa tuổi vị thành niên, thanh niên còn yếu. Theo TS tâm lý Nguyễn Thị Kim Quý (Hội tâm lý giáo dục Việt Nam), giai đoạn dậy thì vị thành niên là giai đoạn trung gian chuyển mình từ trẻ con sang người lớn ở trẻ. Ở độ tuổi này, trẻ thường có những biến đổi về tâm sinh lý, bản năng tình yêu và tình dục cũng bắt đầu trỗi dậy. Ở các em, nhu cầu tình dục với người khác giới cũng xuất hiện.
Trong khi đó, khả năng tiếp cận với các nguồn thông tin chính thống về sức khỏe sinh sản và tình dục của trẻ vị thành niên rất hạn chế. Nhiều em gái mang thai ở tuổi vị thành niên khi được tư vấn đều cho rằng, cha mẹ các em thường ngại, lảng tránh khi các em hỏi hay nhắc tới những vấn đề về sức khỏe sinh sản. Không ít cha mẹ chủ quan cho rằng con mình còn bé, 'ăn chưa no, lo chưa tới' làm gì biết và làm 'chuyện ấy'. Mặt khác, chính thầy, cô giáo cũng có tâm lý ngại ngùng, coi đây là chuyện tế nhị nên giáo dục giới tính trong học đường chưa thực sự đạt hiệu quả.
Nhà trường cũng rất ít khi đề cập đến giáo dục sức khỏe sinh sản, lớp học hay câu lạc bộ tuyên truyền về vấn đề này cũng khá ít. Ngay chính thầy cô nhiều khi còn có tâm lý ngại ngùng, coi đây là chuyện tế nhị nên giáo dục giới tính trong học đường chưa đạt hiệu quả cao. Khi các em không được người lớn giải thích thỏa đáng, hướng dẫn trước những băn khoăn của các bạn trẻ về vấn đề kinh nguyệt ở nữ giới, xuất tinh ở nam giới hay quan hệ tình dục an toàn… càng khiến các em tò mò muốn tìm hiểu. Những 'cuộc yêu' vụng trộm của trẻ cũng xuất hiện ngày nhiều hơn.
Giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ rất quan trọng. Ảnh minh họa
Chuyên gia tâm lý cũng cho rằng, phim ảnh cũng đề cập đến những vấn đề tình dục quá nhiều song không có định hướng rõ ràng cũng là nguyên nhân khơi dậy, đánh động bản năng tình yêu, tình dục ở trẻ. Trẻ dư thừa năng lượng lại ít vận động, khi đó năng lượng sẽ chuyển vào các hoạt động khác để lấy lại cân bằng tâm lý.
Hãy giáo dục sớm cho con
Theo các chuyên gia tâm lý, trước những thay đổi tâm sinh lý ở tuổi vị thành niên, trẻ thường rất bối rối mà cha mẹ, thầy cô, người chăm sóc vẫn xem các kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản là 'vùng cấm' sẽ dẫn tới nhiều hệ lụy. Như chia sẻ ở trên kiến thức về sức khỏe sinh sản của các em còn thiếu rất nhiều. Điều đó cũng dẫn tới việc không ít trẻ em gái bị xâm hại tình dục, bị bóc lột tình dục mà bản thân không biết cách tự bảo vệ và do gia đình, nhà trường không quan tâm, không dạy các em cách tự bảo vệ chính mình.
Để giúp giảm thiểu những hệ lụy đáng tiếc có thể xảy đến với vị thành niên, thanh niên, bên cạnh việc cung ứng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn, theo chuyên gia Kim Quý, mấu chốt quan trọng nhất vẫn là nâng cao ý thức, hiểu biết của vị thành niên, thanh niên về vấn đề sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục và vấn đề này cần được thực hiện càng sớm càng tốt.
Bố mẹ nên dành thời gian trò chuyện tâm sự cởi mở với các con về vấn đề tình dục an toàn để con hiểu và chăm sóc sức khỏe sinh sản một cách an toàn. Chẳng hạn, với con gái mẹ có thể trò chuyện, con trai để bố nói để trẻ hiểu về thân thể của mình. Dạy cho trẻ cách giữ gìn thân thể ở mọi hoàn cảnh, cách tự vệ, từ chối tình dục hoặc học cách 'thoát hiểm' khi người lạ có động tác đụng chạm, người lạ rủ đi chơi… Tùy theo lứa tuổi, tính cách của con mà lựa phương thức trò chuyện sao cho khéo.
Ngay từ còn nhỏ, thậm chí lúc 1 tuổi hãy chỉ cho trẻ các bộ phận nhạy cảm trên cơ thể con và dạy không phải ai cũng được động vào đó, con cần thể hiện thái độ và từ chối sự động chạm và báo ngay cho bố mẹ hoặc thầy cô, người lớn khác. Những hành động đơn giản đó nếu được dạy từ bé các con sẽ có kiến thức để tự bảo vệ mình về sau.
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!