Bé gái dậy thì sớm, khi nào cần điều trị?

Xu hướng dậy thì sớm ngày càng gia tăng ở trẻ em. Độ tuổi dậy thì ở trẻ đã đến sớm hơn. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt.

Dậy thì sớm đang trở thành nỗi lo sợ với nhiều cha mẹ bởi những trẻ bị bệnh này thường bị thấp lùn khi trưởng thành cùng với nhiều hệ lụy nghiêm trọng khác. Khi trẻ lớn trước so với bạn bè, tâm lý của trẻ sẽ bất an, sợ hãi nên giảm tập trung học tập.

Nhiều trẻ phát triển sớm nhưng kiến thức lại chưa đầy đủ nên việc đối mặt với nguy cơ bị lạm dụng tình dục là khó tránh khỏi.

Khi nào được coi là dậy thì sớm?

Theo các chuyên gia y tế, thời điểm dậy thì không phải tính từ khi xuất hiện kinh nguyệt hoặc có thể xuất tinh, mà tính từ khi cơ thể mọc lông mu, ngực, âm vật, dương vật phát triển.

Vì thế, nhiều trẻ có kinh nguyệt hoặc xuất tinh ở độ tuổi 12-13 nhưng đã có dấu hiệu mọc lông mu, phát triển ngực ở những năm trước đấy. Cá biệt có những bé gái khoảng 8 tuổi hoặc bé hơn đã dậy thì với các dấu hiệu phát dục như ngực to, có kinh nguyệt...

Tuy nhiên với các trường hợp đặc biệt này cũng cần phân biệt dậy thì thực thụ với chứng vú phát triển sớm - một rối loạn lành tính trong đó ngực phát triển đơn thuần không kèm theo các dấu hiệu dậy thì khác. Dậy thì sớm xuất hiện ở các bé gái nhiều hơn 10 lần so với các bé trai.

Cha mẹ cần nắm bắt tâm lý ở lứa tuổi dậy thì của trẻ.

Nguy cơ khi trẻ phát triển sớm

Ở trẻ dậy thì sớm, giai đoạn trẻ cao lên nhanh bắt đầu sớm và thường cũng kết thúc sớm hơn bình thường. Đầu tiên, trẻ lớn vọt so với các bạn cùng lứa, nhưng sau vài năm sẽ ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành.

Hơn nữa, chu kỳ kinh nguyệt trước 8 tuổi có nguy cơ phát triển chứng rối loạn nội tiết tố ở giai đoạn sau này.

Nguyên nhân do đâu?

Hiện tượng dậy thì sớm ở bé gái đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này:

Lý do trước tiên là do tự thân cơ thể bé gái có những rối loạn về mặt sinh dục đưa đến dậy thì sớm như có bướu ở vùng dưới đồi hoặc ở tuyến tùng nằm ở não bộ, có thể gây tăng tiết estrogen sớm để làm dậy thì bé gái chưa đến tuổi 8.

Nguyên nhân này rất hiếm xảy ra. Hay các trường hợp có u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp... cũng gây dậy thì sớm.

Nguyên nhân thứ hai đã được ghi nhận là bé gái uống sữa bò và các sản phẩm từ sữa bò, ăn thịt heo, gà còn tồn dư hormon tăng trưởng có thể bị dậy thì sớm. Hiện nay, ngành chăn nuôi công nghiệp thường lạm dụng các hormon tăng trưởng.

Trong các hormon tăng trưởng đó có estrogen hoặc các tiền chất có thể chuyển hóa thành estrogen, hoạt động như estrogen được gọi là xenoestrogen.

Xenoestrogen xem như một lượng estrogen có trong cơ thể, estrogen này sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến yên ở não tiết ra các hormon hướng dục, đánh thức buồng trứng làm việc và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng của giới tính nữ.

Nguyên nhân dễ lý giải khác nữa gây dậy thì sớm ở trẻ là từ môi trường. Đã có những chứng cứ cho thấy bé gái dậy thì sớm do nhiễm các dẫn chất phtalat.

Các dẫn chất này thường thấy trong đồ dùng bằng nhựa như: chai, can, túi, bao, gói, đầu núm vú, bình sữa, đồ chơi trẻ em... Khi sử dụng các sản phẩm trên, dẫn chất phtalat bị trôi ra và theo đường tiêu hóa vào trong cơ thể. Các bé gái bị nhiễm phtalat sẽ bị xáo trộn nội tiết và dậy thì sớm.

Điều trị thế nào?

Không phải trường hợp dậy thì sớm nào cũng cần điều trị mà trẻ cần được đi khám để có chỉ định của thầy thuốc. Cơ chế của các loại thuốc điều trị dậy thì sớm là hạn chế kinh nguyệt sớm, ức chế tuyến yên tiết ra hormon sinh dục rõ rệt nên làm cho sự phát triển sinh dục giảm, giảm các hormon gây dậy thì sớm.

Tuy nhiên, việc dùng thuốc này chỉ làm giảm bớt các biểu hiện, làm chậm dậy thì sớm chứ không chữa được. Phụ huynh không nên tự ý sử dụng cho con mình bởi đi kèm với những lợi ích trên, các loại thuốc này còn có những ảnh hưởng không tốt khác như: sự thay đổi nội tiết, trẻ phải chịu những cơn đau, sẽ lão hóa sớm về sau...

Không những thế, thuốc ức chế hormon sinh dục nếu tiêm cho trẻ bình thường là đi ngược lại nhịp sinh học đang phát triển của các em, gây rất nhiều điều bất lợi. Sau khi dùng thuốc, có thể các bộ phận như buồng trứng, ngừng phát triển hoặc gây vô kinh, vô sinh...