Theo thông tin từ Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, sốt rét do tác nhân ký sinh trùng sốt rét Plasmodium gây ra. Sốt rét thể thông thường có thể biểu hiện với các cơn sốt, sau đó xuất hiện những đợt rét run toàn thân, môi tái, mắt quầng, nổi da gà, thay đổi thân nhiệt, thở nhanh, đau đầu, khát nước, hơi đau tức vùng gan lách...
Bệnh sốt rét phát triển quanh năm, các tỉnh miền núi phía Bắc dễ mắc
Sốt rét thể biến chứng, ác tính có dấu hiệu nổi bật là rối loạn ý thức, li bì hoặc vật vã, sốt cao liên tục, mất ngủ nhiều, nhức đầu dữ dội, nôn hoặc tiêu chảy nhiều, co giật kiểu động kinh, suy hô hấp. Bệnh nhân có thể bị suy thận, tiểu ít hoặc vô niệu, urê huyết cao, tiểu ra máu do tan máu ồ ạt... Tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính thể não 20-50%.
Với thể ký sinh trùng lạnh, tức người lành mang trùng, xét nghiệm máu cho thấy có hiện diện ký sinh trùng nhưng không gây sốt, người bệnh vẫn sinh hoạt và lao động bình thường. Trường hợp này hay gặp trong điều tra tại vùng sốt rét lưu hành. Phụ nữ có thai mắc sốt rét dễ bị biến chứng hoặc sảy thai, thai chết lưu hoặc đẻ non. Trẻ có thể mắc sốt rét bẩm sinh khi mẹ mang thai nhiễm sốt rét, có tổn thương tế bào rau thai ngăn cách giữa máu mẹ và con. Bệnh xuất hiện sớm ngay sau trẻ chào đời, bé thường quấy khóc, sốt, vàng da, gan lách to.
Bệnh sốt rét chủ yếu do muỗi anophen truyền, có liên quan chặt chẽ với môi trường và điều kiện kinh tế xã hội. Trên thế giới có khoảng 422 loài muỗi anophen nhưng chỉ có khoảng 70 loài truyền bệnh sốt rét, trong đó 40 loài muỗi truyền bệnh chính. Ở Việt Nam có 15 loài anophen truyền bệnh. Bệnh sốt rét phát triển quanh năm. Các tỉnh rừng núi miền Bắc có hai đỉnh bệnh vào đầu và cuối mùa mưa. Ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, sốt rét phát triển cao trong suốt mùa mưa.
Trình độ dân trí và điều kiện kinh tế xã hội thấp, phong tục tập quán lạc hậu, tập quán canh tác làm nương rẫy và ngủ qua đêm trên nương rẫy, trong rừng, dân di cư tự do vào vùng sốt rét... đều là những yếu tố làm gia tăng bệnh sốt rét.
Bệnh sốt rét lây truyền qua đường máu. Có bốn phương thức lây truyền là từ muỗi đốt, truyền máu có nhiễm ký sinh trùng sốt rét, mẹ truyền sang con qua nhau thai bị tổn thương, bơm tiêm dính máu có ký sinh trùng sốt rét. Miễn dịch sốt rét không đầy đủ và ngắn, do vậy có thể bị tái nhiễm ngay. Không có miễn dịch chéo nên một người có thể nhiễm đồng thời hai ba loại ký sinh trùng sốt rét.
Khi nghi ngờ sốt rét, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị. Hiện,phòng bệnh vẫn được coi là biện pháp hữu hiệu nhất. Theo đó, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân nên có thói quen ngủ màn, phun hóa chất diệt muỗi, sử dụng các loại hương xua muỗi, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh quanh nhà, làm nhà xa rừng và xa nguồn nước, mặc quần áo dài buổi tối... Hạn chế bọ gậy, khơi thông dòng chảy, vớt rong rêu làm thoáng mặt nước. Ở Việt Nam hiện nay do bệnh sốt rét đã giảm mạnh nên không khuyến cáo uống thuốc phòng mà chỉ điều trị khi có bệnh.
Sốt rét ở phụ nữ có thai:Phụ nữ có thai mắc sốt rét dễ bị sốt rét biến chứng hoặc sẩy thai, thai chết lưu hoặc đẻ non.
Sốt rét bẩm sinh (hiếm gặp):Mẹ mang thai nhiễm sốt rét và có tổn thương tế bào rau thai ngăn cách giữa máu mẹ và con. Bệnh xuất hiện sớm ngay sau đẻ, trẻ quấy khóc, sốt, vàng da, gan lách to.
Sốt rét ở trẻ em:Trẻ trên 6 tháng tuổi dễ mắc sốt rét do hết miễn dịch của mẹ và huyết sắc tố F. Trẻ mắc sốt rét thường sốt cao liên tục hoặc dao động, nôn, tiêu chảy, bụng chướng, gan lách to, có dấu hiệu màng não và co giật. Tỷ lệ tử vong cao.
Cục Y tế Dự phòng
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!