Các bài thuốc chữa bệnh từ rau cần tây

Rau cần có 2 loại, cần tây và cần ta, đều rất quen thuộc với dân ta trong bữa ăn hằng ngày.

Cần tây còn gọi cần cạn (trồng đất), cần lá to, cần thơm, cần đáng, cần thuốc. Đông y gọi dược cần (cần làm thuốc), dương khổ thái. Tên khoa học Apium gaveolens.

Rau cần tây (ảnh: Internet)

Cần tây là loại rau ăn cao cấp chứa nước 90,5%, hợp chất nitơ 1,95%, chất béo 0,07%, xenlulo 1,15% và tro 1,13%, các vitamin A, B, C, các khoáng chất như Mg, Mn, Fe, I, Cu, K, P, Ca và vitamin P, cholin, tyrosin, axit glutamic. Tinh dầu có mùi thơm đặc trưng của cần tây là chất selinene và butyl phthalide. Nước ép cần tây phối hợp với nước ép cà chua có tác dụng kích thích thần kinh và bổ dưỡng cho cơ thể. Nước ép rau cần tây dùng súc miệng hàng ngày có thể chữa được lở loét miệng, viêm họng và khản tiếng.

Từ xưa người Hy Lạp dùng cần tây làm thuốc lợi tiểu, người Ai Cập dùng cần tây chữa bệnh tim. Hyppocrate đã hướng dẫn dùng chữa rối loạn thần kinh. Thành phần hóa học của cần có protit, đường, béo, các vitamin A, B, C, P, các chất khoáng Mg, Mn, Fe, Cu, Ca, P, K, Na… và glucozit, cumarin…

Chất xơ trong rau cần gia tăng tính mẫn cảm của insulin làm hạ đường huyết, bảo vệ tuyến tụy, ngừa xơ cứng mạch, tinh dầu có tính kháng khuẩn, kích thích tiêu hóa. Cần tây được dùng 'lọc' máu có mỡ máu cao, chữa tăng huyết áp, giảm béo, kích thích tuyến thượng thận, giải nhiệt, lợi tiểu, thông mật, chống hoại huyết (chảy máu), kháng khuẩn, lành vết thương, chữa thấp khớp kể cả thống phong (gút), sỏi tiết niệu, các bệnh phổi, viêm miệng họng. Ngoài ra, dùng để ngâm chân, chữa nứt nẻ, gội đầu sạch gầu.

Theo Đông y, cần vị ngọt đắng, the mát (có tài liệu nói lạnh), có công dụng dưỡng huyết mạch, lợi tỳ ích khí, thanh nhiệt, hạ hỏa, lợi đại tiểu tiện, tiểu đường, giảm ho và các triệu chứng quy về huyễn vựng (ngày nay thấy tương ứng chứng tăng huyết áp), khử phong thấp, vết máu bầm, tan hạch ở cổ…...

Dưới đây là một số cách trị bệnh từ rau cần tây:

- Chữa tăng huyết áp: Rau cần tây cả cây 50g - 60g sắc lấy nước uống hằng ngày (chia 3 lần) uống đến khi thấy huyết áp ổn định thì thôi.

- Chữa phong thấp: Rau cần tây 1kg toàn cây, phơi khô mỗi lần dùng 150g sắc còn 3 bát còn 1 bát chia 3 lần uống trong ngày, uống nóng. Trong khi uống thuốc không nên ăn thức ăn sống, lạnh (dưa chuột, giá).

- Bí tiểu tiện: Rau cần tây 50g rửa sạch, vò nát, hãm trong ấm tích hoặc phích nước, uống dần trong ngày cho ra mồ hôi và thông tiện. Kỵ trường hợp huyết áp thấp.

- Chữa chứng khó tiêu, biếng ăn: Rau cần tây sống ăn hằng ngày khoảng 20-30g kèm thức ăn khác với cơm. - Chứng viêm miệng, họng: Rau cần tây tươi 40-50g rửa sạch giã nát, vắt lấy nước cốt súc miệng (thêm ít muối) viêm họng ngậm, hoặc nuốt dần.

- Chứng da lở loét: Lá rau cần tây 30g rửa sạch, giã kỹ, đắp lên vết lở loét. Khi vết thương đã khô, lấy nước cốt rau cần tây thoa lên thường xuyên sẽ chóng lên da non, nên sẹo đẹp.

- Chứng nội nhiệt, phục nhiệt trong máu (sau sốt viêm nhiệt, trẻ sau sởi, sau viêm phổi…) rau cần tây giã nước cốt nấu sôi, uống nóng hoặc dùng rau cần ăn hằng ngày.

- Chảy máu mũi, chân răng, đại tiểu tiện ra máu: Rau cần tây tươi, giã lấy nước uống. Hoặc rau cần tây thêm củ sen, để giã lấy nước, đun sôi rồi uống. Trường hợp chảy máu nặng như nôn ra máu, ho ra máu… phải điều trị tích cực theo Tây y.

- Tiểu đường (kèm bệnh tim mạch): Rau cần tây tươi 500g, giã vắt lấy nước uống ngày 2 lần liên tục nhiều ngày. - Tiểu đường (kèm mất ngủ): rễ rau cần tây 90g, toan táo nhân 10g. Nấu nước uống.

- Mỡ trong máu cao, tăng huyết áp: Rau cần tây 500g, táo đen (bỏ hạt) 250g. Nấu chín, uống nước, ăn cái. - Món cần tỏi tây xào thịt bò rất quen thuộc nhưng phải hạn chế thịt bò. Nếu nấu lại có cả mỳ sợi, thì người tăng huyết áp không nên lạm dụng.

- Chữa vàng da (dương hoàng): Rau cần tây 150g, dạ dày lợn 15g xào ăn. Ăn liên tục 7-10 ngày.

- Chữa thận dương hư, tăng huyết áp: Rau cần tây 100g, củ năng 20g, đỗ trọng 10g, thịt bò tươi 200g, các vị thái nhỏ, canh gà 300ml. Phi thơm hành dầu, cho các vị vào đảo, rồi cho nước canh gà. Đun nhỏ lửa 25-30 phút. Chia 2-3 lần ăn trong ngày, ăn nóng.

- Bổ thận hạ huyết áp: Rau cần tây 100g, dâu 100g, nấm hương 30g, thịt nạc heo 100g, gừng 5g, hành 10g, muối 5g, dầu 30g. Chảo nóng cho dầu, dầu nóng phi thơm gia vị rồi cho các vị còn lại cùng nước canh gà 300ml. Đun nhỏ lửa 25-30 phút chia 2-3 lần ăn trong ngày.

- Bổ can thận, hạ huyết áp: cần tây 200g, táo bỏ hạt 10g, đỗ trọng (bột) 15g, gừng 5g, hành 10g, muối 5g, dầu 30g. Nồi nóng đổ dầu phi thơm gia vị. Đổ 600ml nước đun sôi rồi bỏ cần, táo, đỗ trọng, nêm gia vị, đun thêm 20-30 phút.

- Bổ can thận, hạ huyết áp: Rau cần tây 200g, mộc nhĩ 30g, đỗ trọng (bột) 10g, tỏi 15g, gừng 5g, gia vị, dầu vừa đủ. Rau cần tây bỏ sau cùng xào đến tái là được.

Chú ý: Rau cần có furocoumarin nếu để lâu quá 3 tuần trong tủ lạnh chất này sẽ tăng gấp 2,5 lần, nếu ăn sẽ bị độc. Do đó chỉ nên để rau cần tây trong tủ lạnh vài ngày đến 1 tuần để được an toàn trong sử dụng...

BS. Hoàng Xuân Đại