Sâm bố chính nhuận phế, bổ tỳ vị

Sâm bố chính tên khoa học là Hibiscus sagittifolius Kurz. Sâm bố chính nguồn gốc Nam Trung Quốc, được du nhập và trồng ở nhiều địa phương nước ta. Bộ phận dùng làm thuốc là thân củ, nên chọn củ cây cao tới 50cm, rễ mập củ to. Ngày dùng từ 10-20g.

Theo Đông y, sâm bố chính vị ngọt nhạt, tính bình, vào kinh phế tỳ. Có tác dụng bổ mát, nhuận phế, dưỡng tâm, sinh tân dịch; sao với gạo thì tính ấm bổ tỳ vị, giúp tiêu hoá, thêm mạnh sức. Trị ho, sốt nóng phổi yếu, táo, khát nước, người gầy còm, phụ nữ kinh nguyệt không đều, bạch đới khí hư. Dùng ngoài lấy lá và hoa xát chữa ghẻ ngứa.

Sau đây là một số phương thuốc trị bệnh có sâm bố chính làm chủ dược.

Chữa các chứng dương hư hơi thở ngắn, mỏi mệt, ăn không biết ngon: bố chính sâm 40g, bạch truật 20g, chích thảo 4g, mạch môn 4g, hoàng kỳ 10g, ngũ vị 6g, liên nhục 6g, phụ tử 4g, đại táo 3g, gừng nướng 3 lát. Sắc uống.

Chữa sốt kéo dài: sâm bố chính 16g, sa sâm 10g, thạch hộc 10g, mạch môn 12g, hoàng cầm 12g. Sắc uống. Tác dụng: ích khí, dưỡng âm thanh nhiệt.

Bổ khí huyết:sâm bố chính 30g; hoài sơn, đương quy, ý dĩ sao đều 15g. Các vị sấy khô, tán bột làm viên với mật ong hay mạch nha, uống mỗi ngày 15-20g.

Người suy nhược gầy yếu, khô khát, táo bón, đái són: sâm bố chính nấu thành cao, hoà với sữa người hay cao ban long uống ngày 10g.

Chữa phụ nữ khí hư bạch đới: sâm bố chính 20g, trử ma căn 20g, bạch biển đậu 20g. Sắc uống ngày 1 thang.

Cơ thể suy nhược, tỳ vị kém, có triệu chứng mệt mỏi, tự ra mồ hôi, ăn ít, kém tiêu: sâm bố chính sao 12g, hoài sơn, bạch biển đậu, mạch nha đều mỗi vị 20g. Sắc uống ngày 1 thang.

Ho lâu ngày nên phế khí âm hư, ho khó thở, ho khan, họng khô, cổ khát: sâm bố chính 20g, sa sâm 20g, mạch môn 6g, bối mẫu 6g, bách hợp 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Phục hồi sức khỏe sau mới ốm dậy: sâm bố chính 20g, sinh địa 12g, mạch môn 6g, tri mẫu 6g, táo nhân 6g, bá tử nhân 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Hải Thượng Lãn Ông dùng rễ sâm bố chính phối hợp với các thuốc khác để chữa bệnh ho, sốt nóng, gầy mòn.

Ở Trung Quốc, rễ và lá sâm bố chính dùng chữa lao phổi, ho do phổi khô, sản hậu tiện bí, thần kinh suy nhược, mụn nhọt sưng lở. Ngày dùng 6-12g sắc uống, ngâm rượu hoặc tán bột uống.

Kiêng kỵ: người bị ngoại tà chưa khỏi không nên dùng.