Cách phát hiện và phòng bệnh ung thư gan

Ung thư gan gồm ung thư nguyên phát và ung thư thứ phát. Ung thư gan nguyên phát là xuất phát từ tế bào gan hoặc tế bào ống mật. Ung thư gan thứ phát là ung thư di căn từ các nơi khác đến như ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, tụy, thực quản…

Những nguyên nhân

Viêm gan vi-rút B

Khi viêm gan B sẽ gây đột biến ADN ở nhân tế bào gây ung thư.

Viêm gan vi-rút C

Viêm gan C sẽ gây viêm gan mạn và dẫn đến ung thư gan.

Nhiễm độc aflatoxin

Có trong đậu mốc, thức ăn ôi thiu.

Nhiễm dioxin

Gây đột biến tế bào và gây nên ung thư.

Nhiễm các hóa chất độc hại khác

Viêm gan do rượu

Lâu ngày dẫn đến xơ gan, ung thư gan.

Đốt u gan qua da dưới hướng dẫn siêu âm bằng RFA

Cách phát hiện

Bệnh nhân mắc ung thư gan giai đoạn đầu rất khó phát hiện vì không có triệu chứng. Về sau hay đau tức dưới sườn bên phải, ăn uống chậm tiêu, đôi khi có sốt. Khi sờ thấy gan to ở vùng dưới sườn phải, hoặc vàng da, báng bụng là đã ở giai đoạn muộn.

Chẩn đoán thường dựa vào siêu âm bụng, CT, hoặc chụp MRI vùng bụng

Siêu âm là phương tiện dễ thực hiện, không nguy hại, giá thành rẻ, chẩn đoán chính xác ung thư gan khoảng 90%. CT cho thấy việc phân tích hình ảnh dễ dàng hơn và chẩn đoán ung thư gan nguyên phát chắc chắn hơn. Nhưng phương tiện này đắt tiền, khó thực hiện hơn siêu âm, người bệnh phải vào bệnh viện mới thực hiện được.

Xét nghiệm máu chủ yếu đo nồng độ AFP trong huyết thanh là một loại alphafeto protein có trong thời kỳ bào thai khi lớn lên thì do gan tiết ra

AFP tăng cao trong ung thư gan nguyên phát, tăng > 500 ng/ml: gần như chắc chắn là ung thư gan nguyên phát. AFP được sử dụng trong một thời gian dài để chẩn đoán ung thư gan nguyên phát, là một trong các xét nghiệm tầm soát ung thư gan. AFP có dương tính giả trong một số trường hợp bệnh lý mô gan: viêm gan siêu vi cấp, bệnh gan mãn, xơ gan, di căn gan. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây cho thấy AFP có độ nhạy và độ đặc hiệu thấp. AFP có thể tăng trong bệnh lý ung thư đường mật trong gan và ung thư đại tràng di căn gan.

Định lượng DCP (des-y-carboxylprothrombin) còn được gọi là PIVKA-II, một loại protein prothrombin tăng bất thường trong máu ở bệnh nhân ung thư gan nguyên phát

Độ nhạy và độ chuyên đối với u < 5 cm thay đổi từ 0,14 - 0,54 và 0,95 - 0,99 ở giá trị ngưỡng 40 mAU/ml và 0,07 - 0,56; 0,72 - 1.0 ở ngưỡng giá trị 100 mAU/ml.

Định lượng AFP với giá trị ngưỡng 200 ng/ml cùng với DCP có giá trị ngưỡng là 40 mAU/ml cho độ nhạy 48% và độ đặc hiệu 99%. DCP kết hợp với protein p53 để tiên đoán ung thư gan nguyên phát kích thước nhỏ.

Sinh thiết gan

Cách này cho giá trị chẩn đoán xác định nhưng chỉ sử dụng ở cơ sở y tế.

Cắt gan do ung thư tại BV. Đa khoa Quảng Ngãi

Điều trị

Khi mắc bệnh ung thư gan, tùy từng trường hợp u to hay nhỏ mà có chỉ định điều trị thích hợp. Hiện nay có rất nhiều phương pháp điều trị ung thư gan như: đốt u gan bằng sóng cao tần, bằng microwave, bằng công nghệ Nano; bơm hóa dầu làm tắc mạch; phẫu thuật cắt khối u gan.

Phòng bệnh

Nên đi khám siêu âm bụng định kỳ 3 - 6 tháng/ lần. Sau khi siêu âm có kết quả nghi ngờ ung thư gan thì nên nhập viện để chụp CT hoặc MRI theo chỉ định của bác sĩ. Khi mắc bệnh viêm gan B, C, phải đến bác sĩ chuyên khoa điều trị triệt đễ bệnh lý này.

- Tránh dùng chung bơm kim tiêm với người nhiễm viêm gan B; tránh ăn uống cùng chung thìa, muỗng, chén, bát với những người viêm gan C.

- Ăn uống tránh các thức ăn nhiễm hóa chất, đậu mốc. Hạn chế bia, rượu, thức uống có nồng độ cồn cao.

TS. Nguyễn Đình Tuyến