Nguy cơ ung thư phổi từ bệnh COPD

Ung thư phổi gặp ở nhiều người có nghề nghiệp khác nhau, nhiều độ tuổi khác nhau, đặc biệt khuynh hướng trẻ hóa đối với loại bệnh này, có những người mắc ung thư phổi mới tầm 30 tuổi. Nhiều nghiên cứu về những yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi và một trong những yếu tố nguy cơ nổi bật là bệnh COPD.

2 bệnh COPD và ung thư phổi có một nguyên nhân chung hàng đầu là hút thuốc lá. Nhiều nghiên cứu đã kết luận những người bị COPD và hút thuốc có nguy cơ phát triển ung thư phổi cao hơn nhiều so với những người hút thuốc cùng một lượng nhưng không bị COPD.

COPD là gì?

COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) là cụm từ viết tắt của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Trái ngược với tắc nghẽn đường hô hấp có thể đảo ngược như gặp trong bệnh hen suyễn, tắc nghẽn đường hô hấp trong COPD không có thể hoàn toàn hồi phục bằng cách điều trị. Ngoài ra, bệnh thường tiến triển xấu hơn theo thời gian.

Ở Việt Nam, những kết quả ban đầu trong nghiên cứu dịch tễ học (2011-2015) cho thấy, tỷ lệ mắc COPD là 4,2%. Mặc dù y học đã có nhiều cố gắng trong chẩn đoán cũng như điều trị nhưng tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong của COPD vẫn tiếp tục gia tăng trên toàn thế giới cũng như ở Việt Nam.

COPD thường xảy ra ở những người trên 40 tuổi và những người có tiền sử hút thuốc, giai đoạn nặng của COPD tập trung đa số ở người cao tuổi. Nhiều yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của COPD, bao gồm tiếp xúc kéo dài với các chất ô nhiễm không khí và bụi.

Tuy nhiên, hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của bệnh. Trong thực tế, hút thuốc lá gây ra khoảng 90 % trường hợp COPD.

Khói thuốc lá có liên quan tới ung thư phổi.

Ung thư phổi

Ung thư phổi phổ biến nhất được chẩn đoán hiện nay là ung thư biểu mô phổi. Cảm giác khó thở cũng được tìm thấy với COPD có thể rất giống với khó thở có thể báo hiệu ung thư phổi. Phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn đầu có thể làm tăng đáng kể tỷ lệ sống sót.

COPD, một yếu tố nguy cơ độc lập đối với ung thư phổi: Như đã nói ở trên, COPD không chỉ là yếu tố nguy cơ đối với ung thư phổi, mà còn là yếu tố nguy cơ quan trọng. Điều này có nghĩa là nếu 2 người chưa bao giờ hút thuốc và có một người bị COPD, người bị COPD sẽ dễ bị ung thư phổi hơn người không bị COPD.

Nếu 2 người hút thuốc cùng số lượng thuốc lá trong cùng một số năm, thì người bị COPD có nhiều khả năng bị ung thư phổi hơn là người không mắc COPD. Các nghiên cứu khác nhau thống kê cho thấy 40 - 70% người bị ung thư phổi khi xét nghiệm chức năng phổi cho thấy bằng chứng về COPD. Mỗi năm, khoảng 1% những người bị COPD sẽ phát triển ung thư phổi.

Liên quan trong điều trị ung thư phổi có COPD đi kèm

Điều trị ung thư phổi có thể khó khăn hơn ở bệnh nhân có COPD đi kèm. Những người bị COPD có thể không phù hợp với các phương pháp điều trị như phẫu thuật hoặc xạ trị áp dụng trong ung thư phổi. Nếu bệnh nhân bị COPD và được chẩn đoán bị ung thư phổi, bác sĩ sẽ vừa điều trị COPD và vừa điều trị ung thư phổi.

Điểm lưu ý cho người bị COPD hoặc ung thư phổi

Nếu bạn có người thân bị COPD, ung thư phổi hoặc cả hai bệnh, cần lưu ý một số điểm trong những tình huống dưới đây:

Nếu bị COPD nhưng không phải ung thư phổi: Điểm mấu chốt đối với những người bị COPD là nhận thức được nguy cơ ung thư phổi sẽ gia tăng. Cần trao đổi với bác sĩ về tầm soát ung thư phổi. Trao đổi với bác sĩ về việc quản lý bệnh COPD và xin tư vấn những gì có thể làm giảm nguy cơ ung thư phổi.

Cẩn thận xem xét các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư phổi và gặp bác sĩ nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nào. Tự chăm sóc và xem xét có yếu tố nguy cơ nào gây ung thư phổi mà bạn có thể thay đổi, phòng tránh được.

Nếu bị ung thư phổi nhưng không mắc COPD: Nếu bị ung thư phổi nhưng chưa được chẩn đoán bệnh COPD, điều quan trọng cần lưu ý là phần lớn những người bị ung thư phổi có tỷ lệ cao mắc COPD nhưng có thể chưa được chẩn đoán. Điều này đúng dù đã từng hút thuốc hay chưa hút thuốc.

Nếu bị COPD và ung thư phổi: Cả hai bệnh này cần phải được điều trị cùng nhau để giúp cho chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể.

Nếu không bị COPD và không bị ung thư phổi: Ung thư phổi ở người chưa bao giờ hút thuốc lá hiện là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở nhiều quốc gia. COPD cũng xảy ra cả ở những người không hút thuốc.

Vì thế, ngay cả khi không bị bệnh, thì thông tin về mối liên quan giữa 2 bệnh này vẫn rất quan trọng. Việc phát hiện sớm COPD là rất quan trọng đối với việc theo dõi ung thư phổi, cho dù có hút thuốc hay không.

Tóm lại, việc nhận thức COPD là yếu tố nguy cơ đối với ung thư phổi đem lại nhiều thay đổi trong việc bảo vệ sức khỏe của cộng đồng. Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh COPD nếu bạn chưa mắc hoặc làm chậm lại tiến triển xấu của bệnh COPD là bỏ thuốc lá ngay lập tức và tránh hút thuốc lá thụ động. Cùng chung tay vì một cộng đồng “Không khói thuốc lá”.

Một số thay đổi lối sống có thể ngăn chặn mắc bệnh COPD ngoài bỏ hút thuốc lá, bao gồm: Tránh những nơi ô nhiễm không khí; Có một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm ăn nhiều các loại rau, protein nạc và ngũ cốc; Tập thể dục ít nhất 3 lần mỗi tuần, kiểm soát tốt stress và điều trị triệt để những bệnh nhiễm trùng hô hấp mắc phải.

TS.BS. Lê Thanh Hải (GĐ BV Bệnh phổi Thừa Thiên Huế)