Thận trọng từ bước sơ cứu cột sống ban đầu

Tuy nhiên trong lúc vội vã, chúng ta thường quên hoặc không biết rằng, những động tác cứu giúp không đúng rất có thể làm nặng thêm những tổn thương cho bệnh nhân, đặc biệt là chấn thương cột sống... Bệnh nhân có thể bị liệt và gặp các biến chứng nghiêm trọng nếu không được di chuyển đúng cách.

Có thể gây tàn phế suốt đời

Cột sống có cấu tạo bởi nhiều đốt sống ghép lại, bên trong có ống sống chứa tủy sống. Như vậy, cột sống đảm bảo hai chức năng chính: chức năng cơ học - là điểm tựa, là 'trụ cột' chịu sức nặng của toàn bộ cơ thể và chức năng thần kinh của tủy sống.

Cần sơ cứu đúng bệnh nhân bị chấn thương cột sống trước khi di chuyển (Ảnh: Kiến thức)

Tủy sống là một bộ phận của hệ thần kinh trung ương tiếp nối với tiểu não và hành tủy để chi phối toàn bộ các chức năng vận động, cảm giác... của cơ thể từ cổ trở xuống theo phân vùng của các khoanh tủy. Vì là một xương lớn, phải chịu tải trọng cao nên cột sống rất dễ bị chấn thương và khi đã bị chấn thương thường ảnh hưởng rất lớn đến chức năng chịu tải cơ học cũng như chức năng thần kinh.

Khi tủy sống đã bị thương tổn, khả năng bệnh nhân bị tàn phế sẽ rất cao như phải thở máy hoàn toàn, liệt tứ chi trong tổn thương tủy cổ, liệt hai chi dưới phải ngồi xe lăn suốt đời trong tổn thương cột sống ngực, cột sống thắt lưng.

Nguyên nhân chấn thương cột sống

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên chấn thương cột sống. Hàng đầu là các nguyên nhân do tai nạn giao thông, tai nạn lao động như ngã cao từ trên giàn giáo xuống đất gây vỡ, lún, xẹp đốt sống. Các nguyên nhân do chấn thương ở các môn thể thao đua xe đạp, môtô, đua ngựa... Các nguyên nhân này gây ra tổn thương tại các đốt sống như di lệch, vỡ, lún, chèn ép, chảy máu, phù nề, thậm chí làm đứt ngang dây sống.

Những mức độ nguy hiểm khi bị tổn thương cột sống

Triệu chứng của chấn thương cột sống phụ thuộc mức độ và vị trí tổn thương. Nếu tổn thương chỉ ở phần các đốt sống chưa ảnh hưởng tới tủy sống, triệu chứng chủ yếu là đau tại chỗ vùng bị tổn thương. Nếu đã có chèn ép hoặc tổn thương dây sống, các triệu chứng sẽ phụ thuộc phân đoạn tủy bị tổn thương.

Sơ cứu không đúng cách còn khiến tình trạng người bị nạn nghiêm trọng hơn (Ảnh minh họa: Internet)

Tổn thương các đốt sống cổ thường có khó thở do liệt cơ hô hấp (khám có thể thấy lồng ngực bệnh nhân di động rất kém hoặc có biểu hiện liệt cơ hoành), yếu hoặc liệt các cơ do phân đoạn tủy cổ chi phối (cơ hô hấp, chi trên, chi dưới), rối loạn cảm giác, rối loạn cơ tròn, mất phản xạ gân xương giai đoạn choáng tủy.

Tổn thương các đốt sống ngực cũng có các triệu chứng chung như rối loạn cơ tròn; dị cảm, yếu, liệt chi; đau những khu vực bị tổn thương phía dưới thấp hơn. Tương tự như vậy, với tổn thương cột sống lưng các biểu hiện chủ yếu là rối loạn cảm giác, yếu hoặc liệt hai chi dưới, rối loạn cơ tròn.

Một triệu chứng tương đối hay gặp trong chấn thương cột sống đã có chèn ép, tổn thương tủy sống đó là tụt huyết áp (choáng tủy) nhưng mạch lại chậm. Đây có thể là dấu hiệu được chú ý phát hiện sớm tổn thương cột sống trên lâm sàng.

Tuy nhiên, bản thân các dấu hiệu của chấn thương cột sống cũng đã khó phát hiện trên lâm sàng và điều này càng khó hơn trong điều kiện bệnh nhân bị tai nạn có nhiều tổn thương phối hợp, điều kiện sơ cứu nghèo nàn, sự rối loạn khi tai nạn xảy ra và người sơ cứu không phải đội cấp cứu chuyên nghiệp.