Yếu tố ảnh hưởng tới phản ứng sau tiêm phòng

Một số người gặp các phản ứng sau tiêm chủng (PƯSTC) khác nhau từ phản ứng nhẹ, thông thường đến phản ứng hiếm gặp, nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Hầu hết các trường hợp PƯSTC nặng chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý sẵn có của trẻ. Một số trường hợp PƯSTC có thể do vắc-xin hoặc do sai sót trong việc bảo quản, vận chuyển, sử dụng, chỉ định và tiêm chủng vắc-xin.

Cho dù nguyên nhân của PƯSTC là gì, nó làm cho mọi người lo lắng, từ chối tiếp tục tiêm chủng cho con của họ, dẫn đến trẻ em dễ bị mắc bệnh truyền nhiễm hơn, thậm chí là đe dọa tính mạng.

Phản ứng sau tiêm có thể được phân loại thành phản ứng phổ biến, nhẹ hoặc phản ứng hiếm gặp, nghiêm trọng. Hầu hết các phản ứng vắc-xin là nhẹ và tự khỏi. Phản ứng nghiêm trọng là rất hiếm gặp.

Phản ứng tại chỗ, sốt và các triệu chứng khác là một phần của phản ứng miễn dịch. Ngoài ra, một số thành phần của vắc-xin có thể gây ra phản ứng. Một vắc-xin có chất lượng và an toàn sẽ có các phản ứng được giảm tới mức tối thiểu trong khi tạo ra đáp ứng miễn dịch tốt nhất có thể.

Phản ứng tại chỗ bao gồm đau, sưng hoặc đỏ tại chỗ tiêm và có thể chiếm khoảng 10% số đối tượng đã được tiêm chủng. Trừ tiêm DTwP hoặc uốn ván, những vắc-xin có đến 50% có thể có các phản ứng này.

BCG gây ra phản ứng tại chỗ bắt đầu như một sẩn da cam, hai hoặc nhiều tuần sau tiêm sẽ trở thành vết loét và lành sau vài tháng, để lại một vết sẹo.

Trẻ tiêm vắc-xin để phòng chống một số bệnh miễn dịch (Ảnh minh họa: Internet)

Những phản ứng hệ thống bao gồm sốt chiếm tới khoảng 10% đối tượng được tiêm chủng, trừ DTwP chiếm khoảng một nửa số trẻ được tiêm. Những phản ứng thông thường khác (ví dụ như khó chịu, mệt mỏi, chán ăn) cũng có thể xảy ra sau khi tiêm vắc-xin DTwP.

Với vắc-xin sống giảm độc lực như sởi/MMR và OPV, các phản ứng toàn thân gây ra từ nhiễm vi-rút vắc-xin. Vắc-xin sởi gây ra sốt, phát ban và/hoặc viêm kết mạc và xảy ra ở 5-15% đối tượng được tiêm. Biểu hiện bệnh là rất nhẹ so với bệnh sởi 'tự nhiên'. Tuy nhiên, đối với người suy giảm miễn dịch nghiêm trọng, nó có thể trở nên nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong.

Phản ứng với vắc-xin quai bị (viêm, sưng tuyến mang tai), Rubella (đau khớp và sưng hạch bạch huyết) gặp ở ít hơn 1% trẻ được tiêm. Vắc-xin Rubella gây ra các triệu chứng thường xuyên hơn ở người lớn, với 15% bị đau khớp.

Những phản ứng do vắc-xin bại liệt uống ảnh hưởng ít hơn 1% người được uống vắc-xin, bao gồm tiêu chảy, nhức đầu và/hoặc đau cơ bắp. Cần lưu ý rằng, các tỷ lệ ghi nhận được là dự kiến phản ứng vắc-xin hoặc đáp ứng với kháng nguyên vắc-xin.

Tóm lại, PƯSTC có thể xảy ra do một số đặc tính vốn có của vắc-xin (phản ứng liên quan đến vắc-xin); do phản ứng liên quan đến sai sót tiêm chủng; do sự kiện trùng hợp ngẫu nhiên tại cùng thời điểm tiêm vắc-xin; liên quan đến lo lắng khi tiêm chủng, do sợ hãi hay đau khi tiêm chứ không phải do tiêm chủng.

Trong một số trường hợp không tìm được nguyên nhân của PƯSTC. Phản ứng nhẹ do vắc-xin là phổ biến và không cần điều trị đặc biệt. Phản ứng vắc-xin nghiêm trọng hiếm gặp, cần phải điều trị kịp thời bởi nhân viên y tế có trình độ.