Cơ chế bệnh sinh rối loạn chuyển hóa mỡ máu

Viện Dinh dưỡng đã công bố kết quả nghiên cứu về rối loạn mỡ máu ở người trưởng thành độ tuổi từ 25-74 có tỷ lệ gia tăng chiếm 26%. Riêng  khu vực thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM tỷ lệ này lên đến hơn 40% ở lứa tuổi trên.

Rối loạn chuyển hóa mỡ hay máu nhiễm mỡ được nhắc đến ngày một nhiều bởi số lượng người mắc bệnh này đang gia tăng, trở thành vấn đề sức khỏe lo ngại. Rối loạn chuyển hóa mỡ, tức là ở những người này có lượng mỡ trong máu tăng cao trên 5,2 mmol/lít, đặc biệt là các loại mỡ có hại cho cơ thể như cholesterol trọng lượng phân tử thấp, gây ra tình trạng viêm và xơ vữa thành động mạch là nguyên nhân gây ra tắc và vỡ của mạch máu.

Ảnh minh họa

Vì sao dẫn đến rối loạn mỡ máu?

Sau khi ăn chất béo (mỡ), triglycerid và cholesterol được hấp thu vào tế bào ruột dưới dạng axit béo và cholesterol tự do. Trong cơ thể, các cholesterol cũng được tổng hợp tại các tế bào gan (chuyển hóa lipid nội sinh). Vì không tan trong nước, để tuần hoàn được trong huyết tương, các lipid phải được kết hợp với các protein dưới dạng phức hợp phân tử lớn gọi là lipoprotein. Có 6 loại lipoprotein khác nhau về tỷ trọng, nhưng có 2 loại được quan tâm nhất là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C) là một loại cholesterol có hại và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL-C) là một loại cholesterol có ích.

Thừa cân, uống nhiều rượu, ăn nhiều thức ăn có chứa chất béo sẽ làm tăng lượng triglycerid trong máu. Khoảng dưới 10% các trường hợp bị rối loạn lipid máu thứ phát do các nguyên nhân như: đái tháo đường, hội chứng thận hư, tăng urê máu, suy tuyến giáp, bệnh gan, nghiện rượu, uống thuốc tránh thai, một số thuốc tim mạch như thuốc ức chế bêta giao cảm, nhóm thuốc lợi tiểu thiazid.

Rối loạn mỡ máu có nguy hiểm?

Nồng độ cholesterol trong máu cao là nguyên nhân chủ yếu của quá trình  xơ vữa động mạch và dần dần làm hẹp các động mạch cung cấp máu cho tim và các cơ quan khác của cơ thể. Khi động mạch vành bị hẹp sẽ làm giảm dòng máu tới nuôi cơ tim gây ra cơn đau thắt ngực, thậm chí nhồi máu cơ tim. Hầu hết lượng cholesterol toàn phần trong máu tạo ra LDL-C là loại cholesterol có hại. Chỉ có một lượng nhỏ cholesterol tạo ra HDL-C là loại cholesterol có ích, có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh  xơ vữa động mạch. Nguy cơ bị bệnh động mạch vành và các bệnh lý tim mạch khác càng tăng cao hơn nếu bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ khác đi kèm như hút thuốc lá, tăng huyết áp, tiểu đường, thói quen ít vận động và thừa cân.

Làm sao phát hiện được sớm?

Việc phát hiện bệnh sớm rất khó khăn vì ở giai đoạn này bệnh nhân hầu như không có triệu chứng gì rõ rệt.

Những người ở độ tuổi sau 25 nên đi kiểm tra rối loạn mỡ máu 1 năm/lần để phát hiện sớm và có hướng điều chỉnh kịp thời. Trước khi đi xét nghiệm cần nhịn đói tối thiểu 6 giờ đồng hồ. Với những nhóm người có nguy cơ cao như béo phì, ít vận động, đái tháo đường, hút thuốc lá,... những người ở độ tuổi trên 40 nên khám sức khoẻ  thường xuyên có thể 6 tháng/1 lần.

Một điều lưu ý là với những bệnh nhân khi đã mắc rối loạn mỡ trong máu không thay đổi nhanh chóng trong vài giờ hoặc vài ngày, ngay cả khi bắt đầu áp dụng chế độ kiêng khem hoặc dùng thuốc. Vì vậy không nên nôn nóng đi thử máu nhiều lần liên tiếp chỉ cách nhau vài ngày. Thời gian kiểm tra lại xét nghiệm tốt nhất cũng tùy theo sự chỉ định của thầy thuốc khám bệnh.