Con người có thể vượt qua dịch Ebola nhờ gen?

Khả năng vượt qua bệnh khác nhau ở mỗi người

Dịch bệnh do vi- rút Ebola đang hoành hành ở Tây Phi, trong vụ dịch xảy ra vào năm 2014 ở Tây Phi có khoảng 60% những người bị lây truyền bệnh đã tử vong. Mặc dù tỷ lệ nạn nhân sống sót sau khi nhiễm bệnh chỉ là thiểu số, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa rõ về cơ chế tại sao có những người lại vượt qua được bệnh tật còn một số người thì không.

Hiện tại chưa có phương thuốc điều trị đặc hiệu đối với dịch bệnh sốt xuất huyết do vi-rút Ebola. Các nhà khoa học cũng không biết rõ ai là người sẽ sống sót và vượt qua được đại dịch Ebola, tuy nhiên những nghiên cứu gần đây cho thấy một số dấu ấn sinh học có liên quan tới cơ hội sống sót khi con người bị nhiễm vi-rút Ebola.

Theo Derek Gatherer, một nhà nghiên cứu về lĩnh vực sinh học và di truyền học vi-rút tại Đại học Lancaster, Vương quốc Anh, khi con người bị nhiễm vi-rút Ebola, vi-rút tấn công hệ thống miễn dịch và làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cơ thể. Cụ thể, vi-rút Ebola ức chế các tế bào miễn dịch của cơ thể như tế bào limpho T CD4 và CD8, là những tế bào quan trọng, quyết định chức năng hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Ảnh minh họa

Những nghiên cứu chỉ ra rằng nếu hệ thống miễn dịch của cơ thể chịu đựng được sự tấn công trong giai đoạn đầu tiên khi vi-rút Ebola xâm nhập vào cơ thể, điều đó có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể không bị suy yếu thì dường như người bệnh có thể vượt qua được sự tấn công của bệnh và cơ thể có thể phục hồi. Cũng theo Gatherer, người bệnh có khả năng phục hồi tốt nhất là những người có hệ miễn dịch ít bị ảnh hưởng.

Ngược lại, ở những người khác, hệ miễn dịch của cơ thể không chịu đựng được sự tấn công của vi-rút Ebola trong giai đoạn đầu tiên, tức là các tế bào của hệ thống miễn dịch của cơ thể bị ức chế, trở nên không có khả năng đáp ứng, điều chỉnh. Điều đó dường như sẽ khiến hệ miễn dịch mất kiểm soát và giải phóng hàng loạt các tác nhân gây viêm được ví như ‘cơn bão’ của các chất trung gian hóa học, làm cho các mạch máu nhỏ bị vỡ, rối loạn đông máu và tổn thương nhiều cơ quan, suy đa phủ tạng .. và người bệnh có thể tử vong.

Phát hiện kiểu gen đánh bại Ebola?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dịch sốt xuất huyết do vi-rút Ebola bùng phát đã làm cho trên 1600 trường hợp nhiễm bệnh và đến nay đã có 961 trường hợp tử vong.

Một yếu tố có liên quan đến sự sống sót của nạn nhân sau vụ dịch là yếu tố di truyền có tên gọi là Human Leucocyte Antigen B, yếu tố tạo nên protein quan trọng của hệ miễn dịch. Một nghiên cứu thực hiện vào năm 2007 cho thấy, những người có kiểu gen này, gọi là B*07 và B*14, dường như có khả năng sống sót cao hơn với vi-rút Ebola, trong khi đó những người với kiểu gen khác như B*67 và B*15 dường như không vượt qua được dịch bệnh và thường tử vong.

Ảnh minh họa

Một số người dường như có sức đề kháng với vi-rút Ebola, là những người mang biến đổi gien NPC1. Những nghiên cứu cho thấy: khi lấy tế bào của người có mang biến đổi gien NPC1 và gây nhiễm với vi-rút Ebola trong phòng thí nghiệm, kết quả cho thấy tế bào có khả năng đề kháng lại với vi-rút Ebola. Theo Gatherer, ở châu Âu những người có đột biến gien này chiếm tỷ lệ 1/300 đến 1/400; trong khi đó ở một số nước như Scotia thì tỷ lệ người mang gen này phổ biến hơn vào khoảng 10-26% trong quần thể, tuy nhiên tần xuất những người mang gen này tại châu Phi thì chưa được thống kê.

Tuy nhiên, sự đề kháng của tế bào với vi-rút Ebola là kết quả của nghiên cứu thực hiện trong phòng thí nghiệm nên chưa biết rõ liệu những người mang gien NPC1 có thực sự có sức đề kháng với Ebola hay không. Hy vọng, các mẫu nghiên cứu tiếp tục được thu thập và những nghiên cứu tiếp theo trong tương lai sẽ làm sáng tỏ vấn đề này./.

  'Tất tần tật' thông tin về dịch Ebola tại đây

ThS. Nguyễn Kiên Cường (Tổng hợp)

Viện Y học Dự phòng Quân đội