Nấm họng - chớ coi thường

Khi sức đề kháng của cơ thể giảm sút hoặc khi thay đổi điều kiện sống tại chỗ, nấm sẽ gây bệnh. Bệnh nấm họng - thanh quản cũng có thể xuất hiện do hít phải các bào tử nấm trong không khí hoặc ăn phải thực phẩm nhiễm nấm.

Sụt 14kg từ nguyên nhân bất ngờ... 'nấm họng'

Nhiễm nấm họng gây loét khiến việc ăn uống khó khăn, người phụ nữ 31 tuổi đã sụt 14kg trong 1 năm. Tin từ Bệnh viện TWQĐ 108, bệnh nhân B.T.T (31 tuổi, Hải Phòng) nhập viện trong thể trạng sa sút, mệt lả, ăn uống kém, không nói, không cười được, qua thăm khám nội soi thấy có khối sùi loét thành sau họng bên phải, áp-xe vùng hạ họng. Được biết, bệnh nhân bị sụt 14kg trong 1 năm do không ăn, uống được thời gian dài. 1 tháng gần đây, chị T có biểu hiện nuốt đau và vướng hơn và đã được chuyển từ bệnh viện tuyến dưới lên Bệnh viện TWQĐ 108.

Các bác sĩ cho biết, sau khi khám và nội soi hình ảnh cùng kết quả CT xác định bệnh nhân bị viêm loét thành sau họng do nấm. Trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân được chú trọng nâng đỡ cơ thể, cải thiện toàn trạng, nuôi dưỡng chống nhiễm khuẩn tốt. Song song với đó, khoa cũng đã làm các xét nghiệm để chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh bao gồm: sinh thiết tổ chức sùi, cấy dịch nhầy ổ viêm loét, xét nghiệm ngoại trừ lao...

Sau hơn 3 tuần điều trị, toàn trạng bệnh nhân đã được cải thiện rõ rệt, nuốt không đau và có thể ăn uống bình thường qua đường miệng, nội soi thành sau họng không còn ổ viêm loét hoại tử. Bệnh nhân đã ổn định và được ra viện.

Bác sĩ BV QĐTW 108 nội soi họng cho bệnh nhân.

Ai dễ mắc?

Bệnh nấm họng - miệng là tình trạng niêm mạc vùng họng - miệng bị tổn thương bởi sự tích tụ quá mức của loại vi nấm có tên Candida albicans. Là một bệnh cơ hội thường gặp ở những người suy giảm sức đề kháng (người nhiễm HIV/AIDS), người bị bệnh đái tháo đường, thiếu máu mạn tính, bệnh nhân gầy yếu, suy kiệt sức khoẻ và những người phải điều trị với corticoid kéo dài hoặc sử dụng thuốc kháng sinh tùy tiện không theo chỉ dẫn của thầy thuốc, những người phải điều trị tia xạ ở vùng họng miệng... và hay gặp ở những người dân sống ở các nước nhiệt đới ẩm.

Bệnh nấm họng có thể xuất hiện ở những người phải làm việc trong môi trường ô nhiễm, hít phải các bào tử nấm trong không khí hoặc ăn phải thực phẩm nhiễm nấm. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy Candida là thủ phạm gây nên nấm họng, miệng. Loại nấm này thường ký sinh ở miệng, họng, đường tiêu hoá và thường không phát triển thành bệnh. Nhưng nếu gặp các yếu tố thuận lợi, nhất là khi sức đề kháng của niêm mạc họng suy giảm, hiện tượng trào ngược của dịch dạ dày lên họng làm chuyển pH họng từ môi trường kiềm sang môi trường acid thì nấm Candida sẽ gây bệnh và xuất hiện triệu chứng bệnh nấm họng.

Cách phát hiện

Triệu chứng của nấm họng khá kín đáo và nghèo nàn với 2 triệu chứng chính là ngứa cổ và ho. Bệnh nhân thường đến khám vì ho kéo dài dù đã điều trị các nhóm kháng sinh, giảm ho, chống viêm liên tục. Lúc đầu ho do phản ứng dị ứng của cơ thể với bào tử nấm xâm nhập, sau đó là ho do viêm nhiễm.

Ho khan từng cơn rồi chuyển sang có đờm trắng đục, vàng xanh. Ho do nấm cũng rất ảnh hưởng tới sinh hoạt của bệnh nhân nên nhiều người đã đi khám liên tục chỉ mong được chữa hết cơn ho ngay lập tức. Người bệnh ngứa họng, đau rát họng đôi khi kèm biểu hiện khó nuốt giống như loạn cảm họng vì tìm không thấy nguyên nhân nếu không nghĩ đến nấm. Triệu chứng này có thể xuất hiện sau đợt cảm cúm có sốt, ho, hắt hơi, chảy mũi và thường không thuyên giảm khi sử dụng kháng sinh.

Một số trường hợp bệnh nhân cảm thấy hơi thở, nước bọt có mùi hôi, chua. Bác sĩ khám thấy niêm mạc họng hơi đỏ. Lưỡi người bệnh rất dày, bẩn, trắng và hôi. Thành sau họng nhiều tổ chức lympho nhỏ, rất nhiều chất nhầy phủ khắp họng, đôi khi có giả mạc, khi bóc tách dễ gây chảy máu hoặc giả mạc xám mủn giống như tổ chức hoại tử nhưng trong nhiều trường hợp chỉ nhìn thấy niêm mạc họng đỏ, teo, nhiều dải xơ dọc theo thành sau họng, nước bọt tăng tiết ở hạ họng nhưng cảm giác ngứa của bệnh nhân lại nặng nề, nhiều người phàn nàn là chỉ muốn thò ngón tay vào họng gãi cho đỡ ngứa.

Có thể chẩn đoán bệnh bằng cách quệt lấy dịch ở vùng soi tươi tìm bào tử nấm hoặc nuôi cấy định dạng nấm gây bệnh. Trong một số trường hợp, cần sinh thiết để tìm tổn thương mô bệnh học của nấm tại họng. Đây mới là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán nấm, tuy nhiên khó thực hiện.

Điều trị cách nào?

Thuốc điều trị nấm là thuốc tương đối độc đối với gan, vì vậy, chỉ nên sử dụng khi chẩn đoán tương đối chính xác.

Nấm họng cũng như các bệnh nấm nói chung là khó chữa do nấm có một lớp vỏ chitin rất khó ngấm thuốc. Vì vậy, khi đã điều trị, bác sĩ cần trao đổi cụ thể với bệnh nhân để họ có thể phối hợp điều trị dài ngày, kết hợp dùng thuốc với việc loại bỏ các yếu tố thuận lợi để bệnh nấm phát sinh. Tùy theo mức độ bệnh, sức đề kháng của từng người bệnh, bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp và các thuốc điều trị khác nhau cho phù hợp.

Dùng kháng sinh chống nấm toàn thân hoặc tại chỗ hay phối hợp cả 2 phương pháp (như dùng clotrimazol, nystatin, amphotericin B, fluconazol...). Tuy nhiên, hầu hết các chất có thể làm suy giảm sự xâm nhiễm của nấm cũng có tác dụng phụ nặng nề đối với cơ thể người bệnh. Vì vậy, việc sử dụng các thuốc chống nấm phải có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.

Người bệnh phải tuân thủ theo đúng lịch điều trị bởi nấm Candida thường rất dễ tái phát, do vậy, luôn phải điều trị triệt để, đủ liều, đủ thời gian. Với những người thuộc nhóm nguy cơ cao dễ nhiễm nấm Candida, cần phải kết hợp chế độ ăn uống và thể dục thể thao để nâng cao thể trạng, tăng sức đề kháng cho cơ thể, loại bỏ các yếu tố thuận lợi và vệ sinh miệng, họng thường xuyên.

Không hút thuốc lá, hạn chế ăn cay và vệ sinh răng miệng tốt cũng là những yếu tố có thể phòng được nấm Candida.

Để phòng chống bệnh nhiễm nấm họng - miệng, mọi người nên vệ sinh răng miệng: đánh răng và súc miệng sau khi ăn, đặc biệt sau khi dùng các loại thuốc xịt họng có corticoides. Khám răng định kỳ, nhất là khi có mang răng giả thì phải làm sạch mỗi đêm trước khi ngủ. Đồng thời, ăn nhiều sữa chua, rau xanh cùng với siêng năng vận động thể chất, hạn chế thức ăn chứa nhiều đường và không hút thuốc lá.