Những bài thuốc trị các bệnh ngoài da

Bệnh ngoài da và các bài thuốc điều trị nội khoa

Sau tứ chẩn, người thầy thuốc YHCT đã tìm được nguyên nhân gây bệnh. Dựa vào những nguyên nhân như phong tà, trùng độc, hay huyết ứ, huyết hư bác sĩ YHCT sẽ có những pháp đồ điều trị thích hợp với từng bệnh nhân.

Sơ phong tán hàn: dùng trị chứng phong hàn hư như mề đay, luput ban đỏ, … bài thuốc thường dùng có: ma hoàng, quế chi các bán thang (với các vị thuốc như: ma hoàng, quế chi, bạch thược, sinh khương, đại táo, cam thảo, hạnh nhân);Kinh phong bại độc tán (kinh giới, phòng phong, sài hồ, tiền hồ, khương hoạt, độc hoạt, chỉ xác, phục linh, cát cánh, xuyên khung, bạc hà, cam thảo).

Bệnh về da do can thận âm hư

Sơ phong thanh nhiệt: dùng trị chứng phong nhiệt như phong nhiệt sang, thấp sang…bài thuốc thường dùng có Tiêu phong tán (với các vị như: đương quy, sinh địa, phòng phong, thuyền thoái, tri mẫu, khổ sâm, hồ ma nhân, kinh giới, thương truật, ngưu bàng tử, thạch cao, mộc thông, cam thảo), Sơ phong thanh nhiệt ẩm (kinh giới, phòng phong, ngưu bàng, bạch tật lê, thuyền thoái, sinh địa, đan sâm, xích thược, sơn chi, hoàng cầm, ngân hoa, liên kiều, sinh cam thảo).

Thanh nhiệt lợi thấp: dùng trị chứng thấp nhiệt hoặc thử thấp như chàm lở chảy nước (thấp sang), nhọt có mủ (nùng bào sang). Bài thuốc thường dùng có Nhân trần cao thang, Long đởm tả can thang (với các vị thuốc như: long đởm thảo, chi tử, sài hồ, hoàng cầm, sinh địa, trạch tả, đương quy, xa tiền tử, mộc thông, cam thảo), Tỳ giải thẩm thấp thang (tỳ giải, ý dĩ, hoàng bá, phục linh, đan bì, trạch tả, hoạt thạch, thông thảo).

Lương huyết giải độc: Dùng trị chứng nhiệt độc hoặc huyết nhiệt như chứng viêm da do dị ứng thuốc, vảy nến, tử ban,… Bài thuốc thường dùng có Hoàng liên giải độc thang (hoàng liên, hoàng bá, hoàng cầm, chi tử), Ngũ vị tiêu độc ẩm (ngân hoa, cúc hoa, tử hoa địa đinh, thiên quý tử, bồ công anh), Tê giác địa hoàng thang (quảng tê giác, sinh địa, xích thược, đan bì), Thanh dinh thang (tê giác, sinh địa, huyền sâm, trúc diệp, kim ngân hoa, liên kiều, hoàng liên, đan sâm, mạch đông).

Ths.BS. Nguyễn Thị Phượng bắt mạch cho bệnh nhân

Hoạt huyết hoá ứ: dùng trị chứng khí trệ huyết ứ như chứng hồng ban cục, xơ cứng bì,… bài thuốc thường dùng có Đào hồng tứ vật thang (đào nhân, hồng hoa, đương quy, bạch thược, sinh địa, xuyên khung), Huyết phủ trục ứ thang (đương quy, sinh địa, xích thược, xuyên khung, đào nhân, hồng hoa, chỉ xác, sài hồ, cát cánh, ngưu tất).

Trấn can tức phong: dùng trị chứng huyết hư can vượng như chứng ngứa ở người cao tuổi, chứng mụn cơm, mụn cóc, bệnh ngoài da gây đau dây thần kinh như Zona,… Bài thuốc thường dùng có Thiên ma câu đằng ẩm (thiên ma, câu đằng, thạch quyết minh, chi tử, hoàng cầm, ngưu tất, đỗ trọng, ích mẫu, tang ký sinh, dạ giao đằng, phục linh).

Dưỡng huyết nhuận táo: Dùng trị chứng huyết hư phong táo như chứng viêm da thần kinh (ngưu bì tiễn), chàm mạn tính,… bài thuốc thường dùng Đương quy ẩm tử (đương quy, xuyên khung, bạch thược, sinh địa, phòng phong, bạch tật lê, kinh giới, hà thủ ô, hoàng kỳ, cam thảo), Tứ vật thang gia vị.

Tư âm giáng hoả: dùng trị chứng can thận âm hư hoả vượng như chứng ban đỏ rải rác, xơ cứng bì,… Bài thuốc thường dùng Lục vị địa hoàng hoàn, Tri bá địa hoàng hoàn.

Ôn thận tráng dương: dùng trị chứng tỳ vị thận dương hư như chứng xơ cứng bì, luput ban đỏ rải rác,… Bài thuốc thường dùng Quế phụ bát vị hoàn (quế nhục, phụ tử, thục địa, hoài Sơn, sơn thù, đan bì, bạch linh, trạch tả), Nhị tiên thang (tiên mao, dâm dương hoắc, đương quy, ba kích, tri mẫu, hoàng bá).

Theo lý luận của YHCT, YHCT dựa trên nền tảng của triết học Á Đông với Âm – Dương, Ngũ hành. Theo đó mỗi con người đã là một vũ trụ thu nhỏ và phải luôn hài hòa với tự nhiên.

Khi khám chữa bệnh, không hiếm những trường hợp người bệnh có các chứng trạng như hàn nhiệt kết hợp, hư thực đan xen. Điều này bắt buộc người bác sĩ phải Tứ chẩn một cách kỹ lưỡng, thận trọng để tìm được nguyên nhân gây bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị thích hợp cho người bệnh.

Ths.BS. Nguyễn Thị Phượng

(Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam, Giám đốc chuyên môn Trung tâm da liễu Chân Nguyên)