Phá thai: Hậu quả khôn lường đến sức khỏe phụ nữ

Theo Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá Việt Nam đang nằm trong số các nước có tỉ lệ phá thai cao. Số lần nạo phá thai trung bình của một phụ nữ độ tuổi sinh đẻ ( tức là từ 19 - 45 tuổi) hiện nay là 0,5 lần, con số này chiếm tỉ lệ cao ở các thành phố, đô thị lớn và có những trường hợp từ 15 - 39 tuổi đã phá thai 3 - 4 lần và theo thống kê của Hội Kế hoạch hóa Gia đình, mỗi năm nước ta có khoảng 1,2 đến 1,6 triệu ca phá thai, trong đó 20% ở lứa tuổi vị thành niên.

Vì nhiều lý do khác nhau mà có những chị em đã không sử dụng các phương tiện tránh thai nào hoặc áp dụng không đúng cách dẫn đến đẻ dầy, đẻ nhiều hoặc phá thai nhiều lần, và cũng có rất nhiều lý do khiến người phụ nữ phải phá thai như tình trạng sức khỏe, bệnh tật không cho phép người mẹ tiếp tục mang thai; thai nhi có bệnh lý mà khả năng sẽ trở thành một  trẻ tàn tật hay khiếm khuyết nặng khi ra đời; mang thai ngoài ý muốn… Cho dù cơ sở y tế áp dụng các phương pháp phá thai an toàn, thì việc phá thai vẫn không tránh khỏi những tai biến, ảnh hưởng đến sức khỏe người phụ nữ. Trừ những trường hợp phải đình chỉ thai nghén do nguyên nhân bệnh lý, có những phụ nữ chưa nhận thức được đầy đủ  tác hại của việc phá thai nên đã coi đây như một biện pháp kế hoạch hóa gia đình.

Trường hợp Chị Hồng Hạnh ở Hà Nội là một ví dụ nhìn vẻ bề ngoài nhưng nhìn chị già hơn nhiều so với cái tuổi 38 của chị. Lần này đến gặp bác sỹ để 'giải quyết' là lần thứ 5 của chị. Chỉ một lần đầu chị đến cơ sở y tế nhà nước, những lần còn lại chị đều đến phòng khám sản tư gần nhà cho 'tiện' (NV).

Theo một bác sỹ của Bệnh viện Phụ sản Trung ương, có không ít trường hợp đến phá thai 2 lần trong thời gian ngắn. Mặc dù 100% khách hàng đến phá thai đều được tư vấn về thủ thuật, những rủi ro xảy ra trong quá trình phá thai, hậu quả lâu dài của phá thai, cách phòng tránh sau khi phá thai nhưng khi ở bệnh viện. Tuy nhiên có trường hợp về khoảng vài tháng lại đã có thai ngoài ý muốn.

Vì nhiều lý do khác nhau mà có những chị em đã không sử dụng các phương tiện tránh thai nào (Ảnh minh họa: Internet)

Những năm gần đây, đã có nhiều cải tiến trong phương pháp phá thai. Tuy vậy không tránh được việc phải dùng dụng cụ nong bằng kim loại để nong rộng ống cổ tử cung; dùng que kim loại để dò hướng buồng tử cung và đo độ dài buông tử cung; dùng ống hút bằng kim loại để hút phôi thai và rau thai; cuối cùng còn phải dùng thìa nạo bằng kim loại để nạo sạch buồng tử cung… Đây chính là nguyên nhân khiến việc nạo hút thai ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người phụ nữ và thường để lại những di chứng nặng nề.

Phá thai là một can thiệp sản khoa ẩn chứa rất nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người phụ nữ. Khi phá thai phụ nữ có thể gặp các tai biến như choáng, mất máu, tổn thương tử cung, cổ tử cung. Muộn hơn là sốt, nhiễm trùng đường sinh dục, viêm phụ khoa mạn tính. Có thể để lại những hậu quả lâu dài như viêm vòi trứng, gây nên hiện tượng vô sinh thứ phát; sẩy thai; thai chết lưu; rau bám bất thường; rau không bong, không sổ. Nếu việc phá thai lặp lại nhiều lần thì các nguy cơ càng nặng nề hơn.

Những nguy cơ của phá thai đối với sức khỏe người phụ nữ khá nặng nề. Bên cạnh đó, chị em cũng có thể bị ảnh hưởng tâm lý từ việc phải dứt bỏ một sinh linh dẫu chưa thành hình. Một số phụ nữ dễ dàng vượt qua được tâm lý này nhưng một số phụ nữ lại dễ bị stress. Do vậy khi người phụ nữ phá thai cần được tư vấn hỗ trợ tâm lý trước và sau khi phá thai.

Thực trạng phá thai ở nước ta được nhận định rất đáng báo động, đặc biệt là ở các bạn nữ trẻ, chưa lập gia đình. Mỗi năm nước ta có khoảng 300.000 ca phá thai ở lứa tuổi vị thành niên. Đối với vị thành niên và phụ nữ chưa lập gia đình thì nguy cơ cao hơn vì nhóm người này dễ bị rào cản về đạo đức và xã hội cũng như điều kiện kinh tế nên ít được tiếp cận với các dịch vụ tốt. Thứ 2 là cơ quan sinh dục chưa phát triển hoàn chỉnh, chưa sinh đẻ thì thủ thuật sẽ khó khăn hơn, đau hơn, dễ bị biến chứng lâu dài và nếu dẫn đến vô sinh thì khó khăn hơn rất nhiều.

Việc phá thai mang đến rất nhiều nguy cơ đối với người phụ nữ. Vậy để hạn chế các biến chứng khi phải phá thai thì chị em cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn áp dụng phương pháp phá thai an toàn.

Sau khi phá thai, người phụ nữ cần được chăm sóc và theo dõi theo chỉ định của bác sỹ. Tránh nguy cơ sót rau, nhiễm trùng thậm chí dính cổ tử cung.

Hiện nay, có một phương pháp phá thai được nhiều người lựa chọn là phá thai bằng thuốc vì đảm bảo được tính bí mật, tiện lợi, lại không phải can thiệp bằng thủ thuật, hạn chế được các biến chứng. Tuy nhiên, chị em cần luôn luôn nhớ không được tự ý dùng thuốc, cần phải đến gặp bác sỹ sản khoa để được tư vấn sử dụng thuốc.

Phá thai, dù chỉ một lần cũng có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường. Do vậy, quan hệ tình dục an toàn, áp dụng các biện pháp tránh thai sẽ giúp bạn loại bỏ được những nguy cơ đó. Sau đây xin giới thiệu một số biện pháp tránh thai hiện đại thường dùng:

- Đặt dụng cụ tử cung (Vòng tránh thai):Phương pháp này có ưu điểm là hiệu quả tránh thai cao: 95-98%, có tác dụng tránh thai lâu dài, dễ sử dụng, sau khi lấy vòng ra dễ có thai trở lại, có thể dùng ngay sau đẻ hoặc sau sảy,  phá thai. Tuy nhiên nó có hạn chế là cần có nhân viên y tế được đào tạo để đặt và tháo dụng cụ tử cung, lúc mới đặt đôi khi gây đau âm ỉ bụng dưới, có thể gây ra máu, rong kinh, rong huyết, kinh ra nhiều hơn; các triệu chứng này thường hết sau 2 - 3 chu kỳ kinh nguyệt. Có thể bị tuột vòng. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

- Sử dụng Bao cao su:Phương pháp này có ưu điểm hiệu quả tránh thai cao: 97% nếu sử dụng đúng cách, dễ sử dụng, ít tốn kém, tránh được bệnh lây truyền qua đường tình dục, kể cả HIV/AIDS. Ngoài ra, việc này còn tạo tâm lý an tâm, thoải mái; giúp người nam giới giao hợp được lâu hơn.

Điểm không thuận lợi là mỗi bao cao su chỉ dùng cho một lần giao hợp. Có thể làm giảm khoái cảm, có trường họp bị dị ứng. Đôi khi bao cao su bị rách khi sử dụng. Do đó, cần được cung cấp đều đặn và có nơi cất giữ phù hợp trong gia đình.

Sử dụng đúng cách bao cao su sẽ giúp bạn ngừa thai (Ảnh minh họa: Internet)

- Thuốc uống tránh thai: Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại thuốc tránh thai. Uống thuốc tránh thai có thuận lợi là tác dụng tránh thai cao (99%) nếu uống đều đặn và đúng chỉ dẫn; Không làm gián đoạn giao hợp. Thường làm cho kinh nguyệt đều đặn, bớt đau bụng kinh, giảm lượng máu kinh, giảm thiếu máu; Giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung và buồng trứng; tránh mắc các bệnh u lành tuyến vú và u nang buồng trứng. Sử dụng dễ dàng và thuận tiện. Có thai lại dễ dàng sau khi ngừng sử dụng.

Tuy nhiên áp dụng phương pháp này có điểm không thuận lợi là đòi hỏi có thuốc thường xuyên và phải uống đều hàng ngày. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. Một số người có thể bị buồn nôn, đau đầu nhẹ, chóng mặt, cương vú, rong huyết, tăng cân. Triệu chứng này sẽ hết sau một vài chu kỳ kinh nguyệt.

- Thuốc tiêm tránh thai:Thuận lợi là hiệu quả tránh thai cao (99%). Không phải dùng hàng ngày.Có thể sử dụng cho phụ nữ ở mọi lứa tuổi. Không ảnh hưởng đến sự tiết sữa và chất lượng sữa, do vậy phụ nữ cho con bú có thể sử dụng.  Có thể giúp phòng ngừa một số bệnh: u xơ tử cung, ung thư nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng. Đối với một số phụ nữ có thể phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt (vì có thể kinh nguyệt ít đi).

Điểm không thuận lợi khi áp dụng phương pháp này là nó có thể gây ra những thay đổi về kinh nguyệt như kinh không đều, rong kinh hoặc mất kinh trong một thời gian, đặc biệt trong năm đầu sử dụng. Một số chị em tăng cân. Có trường hợp chậm có thai trở lại sau khi ngừng sử dụng. Phải quay lại cơ sở y tế để tiêm mũi tiếp theo. Có thể gây đau đầu, cương vú, buồn nôn, trứng cá ở một số người. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

- Thuốc cấy tránh thai:Thuận lợi là hiệu quả tránh thai cao và trong thời gian dài (3-5 năm). Nó không ảnh hưởng đến sự tiết sữa và chất lượng sữa, do vậy phụ nữ cho con bú có thể sử dụng. Có thể giúp phòng ngừa một số bệnh: u xơ tử cung, ung thư nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng. Đối với một số phụ nữ có thể phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt (vì có thể kinh nguyệt ít đi).

Tuy nhiên nó cũng có điểm không thuận lợi có những thay đổi về kinh nguyệt như kinh không đều, ra máu thấm giọt vào giữa kỳ kinh hoặc mất kinh trong một thời gian. Một số người có thể gặp đau đầu, chóng mặt, cương vú, buồn nôn, trứng cá, tăng cân.Chị em áp dụng phương pháp này phải đến cơ sở y tế để cấy hoặc lấy nang thuốc ra. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

Miếng dán tránh thai:Phù hợp với phụ nữ muốn dùng một biện pháp tạm thời. Ưu điểm có hiệu quả tránh thai cao, tiện dụng vì chị em tự dùng được. Nhược điểm là chị em hay quên dán miếng dán hoặc bị bong miếng dán. Có thể gặp một số tác dụng phụ bao gồm ngứa hoặc nổi ban đỏ trên bề mặt da chỗ dán miếng dán tránh thai. Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt: Ra máu ít hơn và số ngày ra máu ngắn hơn, ra máu không theo chu kỳ, ra máu kéo dài và mất kinh. Một số trường hợp đau đầu, buồn nôn, nôn, căng ngực, đau bụng. Biện pháp này không giúp ngăn ngừa NTLTQĐTD và HIV/AIDS.

- Triệt sản nam:Áp dụng phương pháp này hiệu quả cao và tránh thai vĩnh viễn, không ảnh hưởng tới sức khoẻ, tính tình, sinh hoạt vợ chồng. Phẫu thuật an toàn, đơn giản.

Tuy nhiên có có hạn chế là cần phải tiến hành tại cơ sở y tế có đủ điều kiện. Đây là biện pháp không phục hồi. Một số trường hợp có thể có biến cố nhẹ sau thủ thuật như đau, tức, nhiễm trùng vết mổ, chảy máu.

- Triệt sản nữ: Thuận lợi hiệu quả tránh thai cao, có tác dụng vĩnh viễn, an toàn. Không bị biến chứng hoặc các ảnh hưởng lâu dài về sức khoẻ. Không ảnh hưởng đến hoạt động tình dục, đến việc tiết sữa của phụ nữ trong thời gian cho con bú.

Điểm không thuận lợi là người phụ nữ sẽ bị đau trong vài ngày sau khi triệt sản. Một số biến chứng có thể gặp ngay sau khi triệt sản như nhiễm trùng hoặc cháy máu tại vết mổ hoặc nhiễm trùng hoặc chảy máu trong ổ bụng. Đây cũng là biện pháp không hồi phục. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

Tính vòng kinh: Là phương pháp tính ngày giao hợp theo chu kỳ kinh nguyệt. Điểm thuận lợi là không có tác dụng toàn thân hoặc lâu dài và không cần điều kiện y tế.

Hạn chế là hiệu quả tránh thai không cao, nhất là đối với phụ nữ có vòng kinh không đều. Khó xác định ngày rụng trứng.Sẽ không thực hiện được nếu không có sự hợp tác của hai bên. Không có tác dụng phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

Xuất tinh ngoài âm đạo:Thuận lợi là không tốn kém và không có tác dụng phụ lâu dài hoặc toàn thân, không cần điều kiện y tế, mọi nam giới đều có thể sử dụng biện pháp này. Hạn chế hiệu quả tránh thai thấp và hạn chế khoái cảm của hai vợ chồng.

T.H

(Nội dung do Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế kiểm duyệt)