Thuốc Nam là những cây thuốc, thảo dược xuất phát từ trong nước hay còn gọi là thuốc ta để phân biệt với loại thuốc có nguồn gốc từ Trung Quốc (thuốc Bắc). Một đặc tính của thuốc Nam là nguyên liệu dùng những loại dược liệu bản địa chứ không phải những dược chất xa lạ.
Vai trò của thuốc Nam
Thuốc nam có hiệu quả điều trị bệnh cao, và là một trong những nét đặc trưng, đặc sắc của nền y học cổ truyền Việt Nam. Vai trò của thuốc nam được thể hiện toàn vẹn qua câu nói nổi tiếng của bậc tổ nghề y Việt Nam là Tuệ Tĩnh ”Nam dược trị Nam nhân” – thuốc Nam dùng chữa bệnh cho người Nam.
Nhân dân ta thường hay mắc những bệnh đặc trưng cho vùng nhiệt đới gió mùa ẩm với khí hậu khắc nghiệt, nắng nóng, mưa nhiều,... điển hình là các bệnh về phong thấp, hàn thấp. Ngoài ra, nước ta có nhiều thuỷ hải sản, nhiều loài nhuyễn thể, đông y thường xếp chúng vào loại thực phẩm có tính hàn, ăn vào dễ đầy bụng, khó tiêu. Vì thế mà người Việt Nam hay mắc các bệnh về cơ xương khớpvà bệnh về đường tiêu hóa. Nhưng cũng chính mảnh đất ấy, khí hậu ấy lại sinh ra những loài cỏ, cây, hoa, trái... có tác dụng điều hoà lại âm – dương, hàn – nhiệt, lấy lại cân bằng cho cơ thể và chữa khỏi bệnh những bệnh đó cho con người.
Một trong những học thuyết quan trọng trong điều trị bệnh của Đông y là “Thiên Nhân hợp nhất”, coi thiên nhiên với con người hoà hợp làm một, khuyên người ta chung sống với môi trường, dựa vào môi trường để khắc phục những tác động do môi trường gây ra cho con người. Chính vì vậy, dùng những cây thuốc tại môi trường sống để điều trị bệnh cho những người ở đó sẽ cho kết quả tốt nhất.
Với một số bệnh mạn tính, sử dụng thuốc Tây y lâu ngày khộng cho hiệu quả cao mà lại có nhiều tác dụng phụgây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Chính vì vậy sử dụng thuốc Y học cổ truyền (YHCT) là lựa chọn tốt nhất cho các bệnh mạn tính để ổn định lâu dài, tránh các đợt tái phát. Đông y thể hiện rõ ưu thế khi điều trị các bệnh về xương khớp mạn tính như: thoái hóa khớp, đau thần kinh tọa, viêm khớp dạng thấp, loãng xương, tê buồn chân tay do Đái tháo đường. Hay các bệnh có liên quan đến yếu tố miễn dịch như: Viêm mũi dị ứng, viêm xoang, hen phế quản.
Thực trạng sử dụng thuốc Nam
Người dân thường dùng thuốc nam ở dạng tươi hoặc dạng sấy khô đơn giản, dễ làm. Hay kết hợp làm đồ ăn: trong nấu nướng, thường sử dụng một số loài cây cỏ làm gia vị có tính ôn ấm để hài hoà như Tía tô, Lá lốt, Hành, Tỏi, Gừng, Nghệ, Riềng, Xả, ớt, Hạt tiêu...
Tuy nhiên, đa phần các bệnh nhân vẫn ngại dùng thuốc Nam vì tác dụng chậm, ngại sắc thuốc cầu kỳ phức tạp hay chế độ kiêng khem khi dùng thuốc, nhiều người chưa tin tưởng, thiếu kiến thức về dùng thuốc. Bên cạnh đó thuốc Y học hiện đại (YHHĐ) sẵn có, dễ mua cũng như thầy thuốc ít khuyên dùng khiến cho người dân không lựa chọn YHCT.
Theo thống kê, có hơn 40% người dân sử dụng thuốc YHCT trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, chất lượng thuốc YHCT tại nhiều cơ sở chưa đảm bảo chất lượng, hơn 90% các dược liệu ở Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc chính vì vậy mà các khi sử dụng các thang thuốc YHCT không cho kết quả cao.
Các vị thuốc Nam dễ kiếm có tác dụng điều trị bệnh hiệu quả
Các vị thuốc Namkhông chỉ có tác dụng điều trị bệnh tốt, an toàn, dễ kiếm, dễ tìm mà lại rất rẻ tiền, thậm chí nhiều cây chỉ cần ra vườn là có ngay, không cần tìm kiếm xa xôi.
- Đầu bảng trong điều trị các bệnh về xương khớp đặc biệt có đau nhiều và có sưng là Thổ phục linh hay còn gọi là rễ cây khúc khắc loại cây này rất quen thuộc với người dân miền Bắc ở vùng đồi núi. Rễ cây khúc khắc phơi hoặc sấy khô có tác dụng trừ thấp tốt, được ví như thuốc giảm đau của tây y, với hiệu quả giảm đau xương khớp nhanh chóng mà không gây tác dụng phụ. Thuốc được áp dụng trong tất cả các trường hợp đau xương khớp nói chung.
- Rễ cây xấu hổ cũng là một trong những vị thuốc nam chữa bệnh xương khớp mạn tính tốt mà không phải ai cũng biết. Đối với những trường hợp đau mỏi do thoái hóa hoặc do vận động sai tư thế lâu ngày, lấy rễ cây xí hổ phơi khô, đun lấy nước uống hàng ngày như uống trà, chỉ sau một thời gian các triệu chứng đau mỏi xương khớp sẽ giảm rõ rệt.
- Lá lốt là một trong những loại cây dễ trồng bậc nhất, hầu như vườn nhà nào cũng thấy, chúng thường xuyên xuất hiện trong những món ăn rất hấp dẫn nhưng không phải ai cũng biết tác dụng chữa bệnh thần kỳ của nó. Lá lốt được coi là một trong những vị thuốc nam có tác dụng trừ thấp mạnh nhất, đặc biệt là rễ cây lá lốt. Người bệnh có thể nhổ cả cây lá lốt đem sắc lấy nước uống, còn bã cho thêm vài hạt muối để ngâm chân giúp giảm đau trong những trường hợp đau có viêm như viêm khớp dạng thấp, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp tê buồn do chèn ép thần kinh hay biến chứng thần kinh gây ra.
- Ngải cứu là vị thuốc ngoài tác dụng trừ hàn, chữa đau đầu còn có tác dụng bồi bổ và an thai rất tốt. Ngoài ra, theo kinh nghiệm dân gian, khi bị đau mỏi vai gáy, đau thắt lưng nhiều do thoát vị hoặc do co cơ sai tư thế nhiều, thường lấy lá ngải cứu bánh tẻ sao với muối hạt cho thêm ít rượu hoặc gừng rồi bọc vào một tấm vải mỏng rồi chườm lên vùng bị đau sẽ nhanh chóng giãn cơ, giảm các triệu chứng đau mỏi.
- Các vị thường gặp khác như hoa ngũ sắc hay ké đầu ngựa điều trị tốt bệnh viêm mũi dị ứng, các bệnh viêm xoang. Củ gấu phơi khô lại có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh.
Ngoài ra, còn vô số các vị thuốc nam có tác dụng điều trị bệnh khác. Tuy nhiên, trước khi dùng, người bệnh nên tham khảo ý kiến trước.
Bài viết được bác sĩ Đông y bảo trợ chuyên môn
Huệ Phạm
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!