6 loại thuốc làm tăng bệnh trầm cảm

Ngoài phản ứng phụ gây suy giảm trí nhớ, làm phát mùi cơ thể thường gặp ở một số dược phẩm, những loại thuốc chữa bệnh quen thuộc dưới đây có thể làm tăng thêm chứng bệnh trầm cảm ở con người.

1. Thuốc chữa cao huyết áp

Thuốc chữa cao huyết áp được kê đơn là nhóm thuốc ức chế bêta như: atenolol (Tenormin), carvedilol (Coreg), metoprolol, propranolol (Inderal), sotalol (Betapace), timolol (Timoptic) và các loại thuốc có hậu tố là 'olol'. Nhóm thuốc hạ nhịp tim và hạ huyết áp thường hoạt hóa bằng cách ngăn chặn tác động của hoóc-môn adrenaline.

Nhóm thuốc chẹn bêta còn được dùng để trị cơn đau thắt ngực và các chứng bệnh khác: đau nửa đầu, run, nhịp tim không đều, mắt sụp và một số dạng bệnh về tăng nhãn áp. Mặc dù đã tiến hành nhiều nghiên cứu nhưng các nhà khoa học vẫn chưa hiểu cặn kẽ vì sao nhóm thuốc chẹn bêta lại gây chứng trầm cảm, thậm chí nó còn gây mệt mỏi và suy giảm tình dục.

Giải pháp: nhóm người khi phải dùng thuốc huyết áp thì nên dùng thuốc chẹn benzothiazepine hoặc tư vấn bác sĩ thay bằng thuốc hạ huyết áp khác, ít làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, nhất là nhóm người cao niên có tiền sử mắc phải căn bệnh này.

2. Nhóm thuốc Corticosteroid

Ảnh minh họa

Corticosteroid được sử dụng để điều trị chứng viêm mạch máu và cơ bắp cũng như:viêm khớp dạng thấp, lupus, hội chứng Sjogren và bệnh gút. Phổ biến như: thuốc cortisone, methylprednisolone, prednisone và triamcinolone. Qua nghiên cứu cho thấy rằng mức độ corticosteroid thấp sẽ làm giảm serotonin trong cơ thể và một khi nồng độ serotonin giảm có thể gây ra trầm cảm và rối loạn tâm thần. Đôi khi bỏ dùng corticosteroid đột ngột cũng có thể gây trầm cảm.

Giải pháp:nếu có thể thay bằng Acetaminophen (Tylenol), aspirin, tramadol (Ultram) hoặc dùng nhóm thuốc có chứa thành phần thuốc phiện nhẹ như hydrocodone/acetaminophen (Vicodin). Khi con người ta về già, các chứng đau khớp không phải từ tình trạng viêm do dùng corticosteroids mà nó xuất phát từ tình trạng tổn thương khớp do viêm nhiễm tích tụ trong nhiều năm gây ra.

3. Nhóm thuốc ngủ Benzodiazepine

Nhóm thuốc này còn được gọi là thuốc an thần benzodiazepine, thường được kê đơn để điều trị bệnh lo âu, mất ngủ và thư giãn cơ bắp. Ví dụ như thuốc alprazolam (Xanax), diazepam (Valium), estazolam (ProSom), flurazepam (DALMANE), lorazepam (Ativan), Temazepam (Restoril) và triazolam (Halcion).

Sở dĩ Benzodiazepines thường gây trầm cảm hệ thần kinh trung ương là do khi nó không được chuyển hóa hoàn toàn ở gan, gây tích tụ trong cơ thể và dẫn đến độc hại. Phát sinh 'hiệu ứng nôn nao' và làm gia tăng bệnh trầm cảm. Nhóm người lớn tuổi do sức khỏe yếu, do gan thiếu một loại enzym quan trọng để chuyển hóa các loại thuốc nên cũng dễn bị trầm cảm do dùng Benzodiazepine.

Giải pháp: hãy tạo ra thói quen ngủ nghỉ khoa học ngủ và thức đúng giờ, tránh ăn no trong vòng hai giờ trước khi đi ngủ, dành 30 phút thư giãn trước khi lên giường. Ngoài ra, có thể bổ sung Melatonin để hỗ trợ giấc ngủ, hạn chế tối đa việc dùng thuốc ngủ.

4. Nhóm thuốc làm thay đổi nội tiết tố

Ảnh minh họa

Các loại thuốc làm thay đổi nội tiết tố được bác sĩ kê đơn để điều trị một loạt bệnh như: thuốc Estrogen (Premarin) để trị chứng bốc hỏa và các triệu chứng mãn kinh khác. Sở dĩ nhóm thuốc này làm gia tăng bệnh trầm cảm là do việc sao chép các chức năng của hoóc-môn trong cơ thể và gây ra vấn đề nan y khác, nhất là tương tác thuốc với hệ thống thần kinh trung ương. Nghiên cứu cho thấy việc thay đổi hoóc-môn có liên quan đáng kể việc gia tăng các triệu chứng của bệnh trầm cảm.

Giải pháp: những phụ nữ mãn kinh cần đánh giá lại nguyên nhân gây bệnh bốc hỏa, nóng bừng, xem xét các loại thuốc đang dùng và tư vấn bác sĩ để thay đổi phương án điều trị, tăng cường luyện tập, thay đổi lối sống sẽ có tác dụng hơn là dùng thuốc, thậm chí còn rất nhiều phản ứng tiềm ẩn đến nay khoa học vẫn chưa biết hết.

5. Các loại thuốc kích thích

Rất đa dạng như methylphenidate (Ritalin) và modafinil (Provigil), thường được kê đơn điều trị chứng buồn ngủ quá mức ban ngày, chứng buồn ngủ triền miên, chứng ngủ rũ hoặc ngưng thở khi ngủ. Nhóm thuốc này còn được kê đơn cho bệnh nhân ADHD (tăng động giảm chú ý) và mệt mỏi. Nhóm thuốc này làm tăng dopamine, phát sinh chứng trầm cảm.

Giải pháp: giống như nhóm thuốc benzodiazepine nói trên, khi bị mất ngủ nên xác định nguyên nhân và xem lại phác đồ điều trị. Một số nhóm thuốc kê đơn hay không kê đơn cũng có thể gia tăng bệnh buồn ngủ như thuốc chẹn alpha và beta, thuốc chống tiêu chảy, thuốc kháng histamin, thuốc chống loạn thần, thuốc chống co thắt, ức chế ho, thuốc động kinh, thuốc giãn cơ xương và thuốc Parkinson. Nên tư vấn bác sĩ chuyển sang dùng loại thuốc có lợi hơn, thay đổi lối sống, ăn uống cân bằng, khoa học và năng luyện tập.

6. Nhóm thuốc statin và thuốc hạ lipid máu

Statins là nhóm thuốc thường dùng theo đơn để giảm cholesterol (mỡ máu), thuốc fibrate, ezetimibe, colesevelam và acid nicotinic. Qua nghiên cứu cho thấy, các loại thuốc hạ lipid máu có thể gây trầm cảm thông qua cơ chế làm giảm cholesterol trong não, nơi nó hỗ trợ tạo ra các tín hiệu truyền dẫn thần kinh.

Giải pháp: có thể sử dụng kết hợp vitamin B12 (tiêm hoặc loại ngậm dưới lưỡi), vitamin B6, acid folic và dầu cá có thể làm giảm homocysteine trong cơ thể. Homocysteine là acid amin gây tổn thương niêm mạc động mạch bên trong (nội mạc), các tế bào khác của cơ thể và làm tăng lipid. Theo nghiên cứu cho thấy, việc giảm cholesterol bằng ăn uống, luyện tập và áp dụng lối sống tích cực sẽ có lợi hơn là dùng thuốc, nhất là làm giảm tác dụng phụ, trong đó có bệnh trầm cảm.