Hai nhân viên y tế người Mỹ bị nhiễm vi-rút Ebola đã giữ được tính mạng nhờ loại thuốc mới đang được thử nghiệm.
Tiến sĩ Kent Brantly đã được sử dụng thuốc ZMapp ngay sau khi nói với bác sĩ rằng ông nghĩ mình sẽ chết. Trong vòng 1 giờ sau đó, các bác sĩ cho biết những triệu chứng của bệnh nhân như khó thở, phát ban lan rộng đã cải thiện đáng kể. Nancy Writebol, một nhân viên khác làm việc với tổ chức nhân đạo Samaritan’s Purse, được nhận 2 liều thuốc và cũng biểu hiện sự cải thiện đáng kể.
Vì chưa có thuốc điều trị và vắc-xin nào được chứng minh là có hiệu quả với bệnh Ebola, nên loại thuốc đang được thử nghiệm này đã đặt ra nhiều câu hỏi.
1. Ai đã tạo ra loại thuốc này?
Thuốc được phát triển bởi công ty công nghệ sinh học Mapp Mapp Biopharmaceutical Inc., có trụ sở tại San Diego, Mỹ. Công ty được thành lập năm 2003 nhằm ‘phát triển dược phẩm mới để phòng ngừa và điều trị các bệnh nhiễm trùng, tập trung vào các nhu cầu chưa được đáp ứng về y tế toàn cầu và phòng ngừa vũ khí sinh học’.
Mapp Mapp Biopharmaceutical đang hợp tác với các Viện Y tế quốc gia và Cục giảm nhẹ thảm họa quốc phòng, một lực lượng của quân đội chịu trách nhiệm về ngăn chặn vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhằm phát triển một phương pháp điều trị Ebola từ nhiều năm nay.
2. Có các loại thuốc thử nghiệm khác cho bệnh Ebola không?
Có. Vào tháng 3, Viện Y tế quốc gia (NIH) đãdành một khoản ngân sách 28 triệu USD trong 5 năm để thiết lập sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu từ 15 tổ chức đang tìm cách chống lại Ebola.
Đã xác định được toàn bộ danh sách các kháng thể có khả năng điều trị, các nhà nghiên cứu đang tìn hiểu xem những phối hợp nào có hiệu quả nhất và tại sao.
Công ty Tekmira có trụ sở tại Vancouver, đã ký hợp đồng trị giá 140 triệu đô la với Bộ Quốc phòng Mỹ để phát triển một loại thuốc điều trị Ebola, bắt đầu các thử nghiệm giai đoạn 1 hồi tháng Giêng. Tuy nhiên, gần đây Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ đã tạm đình chỉ thử nghiệm, yêu cầu thêm thông tin.
Ít nhất một vắc-xin Ebola đang được thử nghiệm trên người tình nguyện khỏe mạnh. Vào tuần trước, Viện Y tế quốc gia đã công bố thử nghiệm về độ an toàn của một vắc-xin Ebola khác sẽ được tiến hành vào đầu tháng 9.
3. Zmapp hoạt động như thế nào?
Các kháng thể là protein được hệ thống miễn dịch sử dụng để đánh dấu và tiêu diệt các tế bào lạ hoặc gây hại cho cơ thể. Một khánh thể đơn dòng tương tự như vậy, ngoại trừ việc nó được tạo ra trong phòng thí nghiệm, sẽ gắn vào các phần đặc hiệu của tế bào gây hại bắt chước đáp ứng tự nhiên của hệ miễn dịch. Các kháng thể đơn dòng đã được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh khác nhau.
Theo một nguồn tin thì thuốc sử dụng cho Brantly và Writebol là một kháng thể đơn dòng của chuột, nghĩa là chuột được cho phơi nhiễm với các mảnh của vi-rút Ebola và sau đó kháng thể tạo ra trong máu của những con chuột này được lấy để sử dụng làm thuốc điều trị.
Tuy nhiên, thuốc cũng có thể được sản xuất từ các protein tạo ra từ cây thuốc lá. Nhà sản xuất Zmapp - Kentucky BioProcessing ở Owensboro đã hợp tác với Samaritan’s Purse và Bệnh viện đại học Emory để cung cấp cho Emory một số lượng hạn chế loại thuốc này.
4. Vì sao những nhân viên Mỹ có được loại thuốc này?
Nhiều người đặt câu hỏi vì sao hai nhân viên Mỹ lại được dùng loại thuốc thử nghiệm này trong khi có quá nhiều người khác – khoảng 1.600 người - ở Tây Phi cũng nhiễm vi-rút.
Tổ chức Y tế thế giới cho biết họ không tham gia vào quyết định việc điều trị cho Brantly và Writebol. Cả hai bệnh nhân đều phải ký cam kết đồng ý sử dụng thuốc và đều được biết rằng loại thuốc này chưa từng được thử nghiệm trên người.
Quá trình sử dụng thuốc cho hai bệnh nhân người Mỹ có thể không đúng với những quy định của FDA Mỹ về ‘sử dụng trong hoàn cảnh nhân đạo’, cho phép tiếp cận với thuốc đang được nghiên cứu bên ngoài các thử nghiệm lâm sàng.
5. Các bác sĩ biết thuốc sẽ có hiệu quả?
Không. Thuốc tỏ ra có triển vọng trên động vật linh trưởng, nhưng ngay cả trong thí nghiệm, chỉ có 8 con khỉ được điều trị. Dù sao hệ thống miễn dịch của người có thể phản ứng khác với của loài linh trưởng, đó là lý do các loại thuốc bắt buộc phải được thử nghiệm lâm sàng trên người trước khi nhận được các cơ quan chức năng cho phép sử dụng rộng rãi.
Hai bệnh nhân nói trên sẽ được tiếp tục nghiên cứu để xác định xem thuốc có ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của họ không.
6. Sẽ có thuốc cho các bệnh nhân Ebola khác?
Tiến sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện nghiên cứu về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm cho biết các nhà khoa học cần phải thận trọng với giả định là loại thuốc mới sẽ có hiệu quả với những bệnh nhân khác như với Brantly.
7. Công ty có sẵn nhiều lọ thuốc ZMapp?
Công ty có rất ít liều thuốc để sẵn sàng dùng cho bệnh nhân.
Howard cho biết ‘Kentucky BioProcessing đang hợp tác chặt chẽ với Mapp, các tổ chức chính phủ khác nhau và các đối tác khác để giúp đẩy mạnh việc sản xuất ZMapp, nhưng quá trình này sẽ mất nhiều tháng.
8. Ai sẽ trả tiền thuốc và giá bao nhiêu?
Chưa biết. Samaritan's Purse đã trả chi phí đưa Brantly và Writebol về nước nhưng nhưng không chi trả tiền thuốc.
Khi một bệnh nhân được một thuốc thử nghiệm nào đó, công ty thuốc có thể tài trợ thuốc cho bệnh nhân vì mục đích nhân đạo. Mapp Biopharmaceutical có thể đã làm như vậy trong trường hợp này.
Các công ty bảo hiểm y tế thường không chấp nhận những thuốc điều trị chưa được sự phê chuẩn của FDA Hoa Kỳ. Nhưng họ thường chi trả phí bác sĩ liên quan đến việc cho thuốc và chi phí theo dõi tác dụng của thuốc.
9. Thuốc có thể ngăn được dịch Ebola không?
Nếu loại thuốc này được phổ biến rộng rãi, chắc chắn nó không gây hại. Một loại thuốc hiệu quả có thể giúp các bác sĩ điều trị được vi-rút chết người này, thứ đã giết chết 60% số người bị nhiễm tại Tây Phi. Tuy nhiên, vắc-xin sẽ là công cụ hiệu quả hơn nhiều trong việc ngăn chặn bệnh dịch này bây giờ và trong tương lai.
Vắc-xin được dành cho những người khỏe mạnh để ngăn họ không bị nhiễm Ebola. Một thách thức lớn đối với Ebola là các công ty khoog tin rằng họ có thể kiếm được nhiều lợi nhuận từ việc phát triển vắc-xin, vì vậy rất ít công ty quan tâm tới điều này.
'Tất tần tật' thông tin về Ebolatại đây
Ảnh minh họa: Internet
Vân Doãn (Theo edition.cnn)
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!