Hầu hết mọi người đều gặp khó khăn trong việc phân biệt sắn ngọt không độc và sắn cao sản, sắn đắng chứa nhiều độc tố. Đa số các vụ ngộ độc sắn đều dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa, các vấn đề hô hấp, ở mức độ nghiêm trọng có thể tử vong. Làm thế nào để sắn là một món ăn an toàn?
Công dụng của sắn củ
Củ sắn có hàm lượng tinh bột khá cao, giá trị dinh dưỡng như một số loại của khoai lang, khoai tây, khoai môn… Nó chứa nhiều cacbonhydrate cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể, ngoài ra còn có kali và chất xơ. Vì thế đây là một món ăn khá quen thuộc ở nhiều vùng quê và miền núi.
Trong sắn có chất độc HCN rất nguy hiểm nếu ăn phải
Do có nhiều tinh bột, củ sắn còn được dùng để chế bột làm bánh, làm mạch nha và chế rượu, chất xơ ngăn ngừa táo bón và các bệnh tim mạch. Sắn còn có tác dụng cân bằng lượng nước trong máu.
Ngoài ra, củ sắn còn được ứng dụng trong công nghiệp sản xuất bánh kẹo làm giấy, dệt, làm chất kết dính. Sắn thái lát, phơi khô có thể dùng làm thức ăn chăn nuôi lợn và gia súc.
Tuy có khá nhiều công dụng, nhưng sắn củ chủ yếu được dùng làm thức ăn chăn nuôi do nó có chứa độc tố. Nếu không biết chế biến hoặc ăn không đúng cách rất dễ bị ngộ độc.
Độc tố trong sắn
Chất độc trong sắn là HCN. Chất này có nhiều trong sắn cao sản. Loại sắn này thường dùng để sản xuất bột ngọt hoặc làm thức ăn cho gia súc, chứa nhiều độc tố, vị đắng, người ăn rất dễ bị ngộ độc.
Sắn cao sản có vỏ ngoài nâu thẫm, vỏ lụa trắng chứa nhiều nước, loại cây thấp, cuống lá đỏ nhạt, ngọn non màu xanh nhạt, đốt dày, lá màu xanh lục. Nếu không phải người chuyên trồng sắn thì khó có thể nhận biết được.
Loại sắn ngọt (mọi người vẫn thường ăn) có hàm lượng HCN ít hơn nhưng cũng có thể gây nguy hại nếu không chế biến đúng cách. Nguyên nhân là chất này không bị phá hủy bởi nhiệt độ sôi. Ăn phải hàm lượng HCN có thể bị ngộ độc
Triệu chứng ngộ độc
Khoảng 20 mg HCN sẽ gây ngộ độc, 50 mg có thể gây chết người. Chất này tác động lên chuỗi hô hấp tế bào gây tình trạng thiếu oxy. Nếu bị nhiễm độc HCN do ăn sắn thì chỉ khoảng 1-3 giờ người sẽ có triệu chứng.
Những biểu hiện đầu tiên của ngộ độc sắn là đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, khó thở, rối loạn nhịp tim, tiêu chảy, mệt mỏi. Nếu bị nặng hơn sẽ có các triệu chứng co giật, khó thở, suy hô hấp, da tím tái, xanh xao, nhịp tim tăng, huyết áp giảm… Trong trường hợp nặng không được cấp cứu kịp thời sẽ có thể bị tử vong.
Xử lý, sơ cứu khi bị ngộ độc sắn
Khi thấy người có biểu hiện say sắn, tốt nhất là để họ nôn hết ra, tống chất độc ra ngoài, sau đó cho uống nước đường hoặc nước mía rồi đưa đến bệnh viện ngay lập tức.
Khi điều trị, bệnh nhân sẽ được các bác sĩ tiếp tục loại trừ chất độc: Rửa dạ dày bằng nước muối sinh lý, uống than hoạt sớm và dùng thuốc nhuận tràng. Một số biện pháp như truyền dịch, cân bằng điện giải, dùng thuốc trợ tim hoặc cắt cơn co giật để đảm bảo hô hấp.
Nếu bệnh nhân trong trạng thái hôn mê sâu, khó thở sẽ phải cho thở bình oxy và dùng thuốc giải độc. Thậm chí sẽ phải lợi tiểu, lọc thận nhân tạo nếu có biểu hiện suy thận.
Sắn là một món ăn ngon nhưng rất dễ bị ngộ độc nếu không chế biến đúng cách
Phòng tránh độc
- Không sử dụng sắn cao sản, sắn đắng để ăn. Nếu nghi ngờ là các loại sắn này thì tuyệt đối không được ăn.
- Với sắn ngọt, phải chế biến ngay sau khi dỡ sắn, nếu không thì phải vùi củ xuống đất.
- Lột sạch vỏ rồi ngâm vào nước, tốt nhất là nước gạo.
- Đầu củ chứa nhiều độc nên phải cắt bỏ.
- Luộc đến lúc sôi thì mở vung cho chất độc thoát ra.
- Khi luộc nên thay nước 2-3 lần để loại bỏ chất độc.
- Nên ăn sắn với đường hoặc mật để trung hòa độc tố trong sắn.
- Không nên ăn vào buổi tối vì có thể các triệu chứng ngộ độc xảy ra vào ban đêm sẽ không phát hiện kịp hoặc không kịp thời đưa đi cấp cứu.
- Không nên ăn quá nhiều, đặc biệt là trẻ em.
- Không ăn sắn lúc đói vì sẽ dễ bị ngộ độc hơn.
- Nếu thấy sắn có vị đắng thì không được ăn nữa.
- Với món lá sắn muối chua, phải rửa lá thật sạch, ngâm nước lâu hoặc luộc kĩ trước khi ăn.
- Sắn nướng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các vụ ngộ độc sắn. Vì vậy tốt nhất không nên ăn theo kiểu này.
>> Xem thêm: Ăn sắn, bé trai 8 tuổi bị hôn mê
Hội chứng rối loạn tiêu hoá
NT (Tổng hợp)
Ảnh minh họa: Nguồn Internet
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!