Điều trị đi ngoài lỏng do hóa trị liệu ung thư vòm họng

1. Đại cương:

Độc tính của hóa trị liệu ung thư trên đường tiêu hóa bao gồm: nôn, buồn nôn, ỉa lỏng, táo bón, viêm đại tràng, viêm niêm mạc miệng, tắc ruột…

Do các thuốc chống ung thư có tác dụng ức chế phân chia tế bào, ngăn chặn việc tạo thành lớp tế bào mới. Tổ chức ung thư và các tổ chức có tính sinh trưởng mạnh như tủy xương, nang lông, niêm mạc đường tiêu hóa là những nơi hấp thụ và chịu tác động của hóa dược nhiều nhất. Do vậy các tác dụng không mong muốn ở đường tiêu hóa là tất yếu khi hóa trị liệu chống ung thư.

Độc tính của hóa trị liệu ung thư trên đường tiêu hóa bao gồm: nôn, buồn nôn, ỉa lỏng, táo bón. (Ảnh minh họa: Internet)

2. Tiêu chảy do hóa trị liệu chống ung thư

a. Cơ chế gây tiêu chảy

Tiêu chảy thường gặp trên những bệnh nhân được hóa trị với công thức có Fluoropyrimydin, Capecitabin, 5-FU. Các hóa dược chống ung thư gây tổn thương cấp tính cho niêm mạc đường tiêu hóa, dẫn đến mất lớp biểu mô ruột, 5-FU làm tăng tỉ lệ các tế bào tiết dịch chưa trưởng thành so với tế bào ruột non trưởng thành có nhung mao. Thể tích dịch tại ruột non tăng vượt quá khả năng hấp thu nước của đại tràng từ đó gây ỉa lỏng. Ngoài ra còn có nguyên nhân acetylcholin được giải phóng vì cường Cholinergic.

b. Biểu hiện lâm sàng:

Tiêu chảy xảy ra trong hoặc sau vài giờ hóa trị liệu chống ung thư, số lượng có khi rất nhiều không kiểm soát được gây mất thể tích tuần hoàn, suy nhược cơ thể, suy thận, hạ kali máu, toan chuyển hóa, hạ hoặc tăng natri máu.

c. Điều trị

- Loperamid: liều ban đầu lopermid 4mg , sau đó cứ 4 giờ tiếp tục liều 2 mg nếu ỉa chảy không có dấu hiệu lui, tổng liều không quá 16 mg/ngày

- Octreotid: Liều khởi đầu 100-150 mcg tiêm dưới da, 3 lần /ngày, các trường hợp không đáp ứng có thể nâng liều tới 250mcg, 3 lần/ngày.

- Phòng tiêu chảy và cường cholinergic bằng atropin 0,25mg tiêm dưới da trước khi truyền hóa chất.

- Truyền dịch bù nước và điện giải đã mất.

- Chế độ ăn không cần kiêng, bữa ăn vẫn phải đủ dinh dưỡng và tăng lượng nước đưa vào cơ thể.

>> Xem thêm: Hỏi đáp về bệnh ung thư vòm họng

BS Đỗ Hữu Thảnh