Điều trị HIV/AIDS: Các thuốc kháng retrovirus

Các thuốc kháng retrovirus ức chế sự phát triển và nhân lên của HIV ở các giai đoạn khác nhau của chu kỳ sống. Hiện có 3 nhóm thuốc là:

- Chất ức chế men phiên mã ngược tương tự Nucleosid (NRTI). NRTIs là thuốc kháng retrovirus đầu tiên được triển khai. Chúng ức chế sự nhân lên của một enzym HIV được gọi là enzym phiên mã ngược. Các thuốc này bao gồm zidovudin (Retrovir, AZT), lamivudin, didanosin (Videx), zalcitabine (Hivid), stavudin (Zerit) và abacavir (Ziagen).

Tác dụng phụ chính của zidovudin là ức chế tuỷ xương, gây giảm số lượng hồng cầu và bạch cầu. Khoảng 5% số người điều trị abacavir bị các phản ứng quá mẫn như phát ban kèm theo sốt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, ỉa chảy và đau bụng. Phản ứng quá mẫn cũng có thể xảy ra mà không có phát ban. Trong các trường hợp, triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 6 tuần đầu điều trị và thường hết khi dừng thuốc. Nếu bạn có phản ứng quá mẫn với abacavir, tránh dùng lại thuốc.

Các thuốc kháng retrovirus ức chế sự phát triển và nhân lên của HIV (ảnh: internet)

- Chất ức chế protease. Chất ức chế protease phá vỡ sự nhân lên của HIV ở giai đoạn muộn trong chu kỳ sống bằng cách ngăn cản enzym HIV protease. Điều này khiến các tiểu phân HIV trong cơ thể bị rối loạn cấu trúc và không gây nhiễm. Nhóm thuốc này gồm saquinavir (Fortovase), ritonavir (Norvir), indinavir (Crixivan), nelfinavir (Viracept), amprenavir (Agenerase) và lopirnavir (Kaletra).

Các tác dụng phụ phổ biến nhất của chất ức chế protease là buồn nôn, ỉa chảy và các rối loạn khác của đường tiêu hóa. Chất ức chế protease cũng có thể gây nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng khi chúng tương tác với một số thuốc.

Đó là vì tất cả chất ức chế protease, ở mức độ này hay khác đều ảnh hưởng đến hệ thống enzym ở gan chịu trách nhiệm chuyển hóa nhiều thuốc. Các tác dụng phụ mới hơn cũng xuất hiện với việc sử dụng liên tục và rộng rãi chất ức chế protease. Những tác dụng này bao gồm tăng triglycerid và rối loạn chuyển hóa đường đôi khi tiến triển thành tiểu đường.

Cũng có những bất thường trong chuyển hóa và lắng đọng mỡ trong cơ thể bạn. Một số người mất nhiều mỡ, một số người khác lại tích mỡ ở lưng giữa hai vai (bướu trâu) hoặc ở dạ dày (bụng phệ protease). Không một ai biết chính xác tại sao những bất thường này xảy ra.

Trên thực tế thậm chí người ta không chắc liệu những vấn đề này có phải là hậu quả trực tiếp của điều trị bằng chất ức chế protease hay do một nguyên nhân nào khác còn chưa được xác định. Những bất thường về chuyển hóa tương tự đã xảy ra ở người dùng liệu pháp kháng retrovirus không bao gồm chất ức chế protease. Mặc dù những thay đổi cơ thể này có thể làm bạn buồn, song không nên dừng điều trị HIV/AIDS vì chúng.

- Chất ức chế men phiên mã ngược phi nucleosid (NNRTI). Những thuốc này gắn trực tiếp với enzym phiên mã ngược. 3 thuốc đã được cấp phép sử dụng trên lâm sàng là nevirapin (Viramun), delavirdin (Rescriptor) và efavirenz (Sustiva). Tác dụng phụ chính của tất cả các NNRTI là phát ban. Ngoài ra người dùng efavirenz có thể bị những tác dụng phụ như mơ không bình thường, mất ngủ, chóng mặt và khó tập trung.

>>Xem thêm: Sự thật về HIV có thể bạn chưa biết