Mỗi năm, khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu Nghị hành theo dõi và điều trị cho hàng trăm trường hợp người bệnh Parkinson, số lượng người bệnh đến khám có xu hướng ngày càng tăng nhanh.
Giai đoạn đầu các triệu chứng lâm sàng thường kín đáo. Người bệnh mệt mỏi, có cảm giác cứng lưng, cổ, vai, háng. Cột sống và các chi có xu hướng gấp, kém mềm mại, các động tác bị chậm lại. Khi đi, cánh tay ít hoặc không đung đưa theo nhịp bước, dần dần, bước đi ngắn lại.
Khi bệnh Parkinson biểu hiện rõ, thường có các triệu chứng sau:
Run khi nghỉ, xuất hiện khi các cơ ở trạng thái nghỉ. Dấu hiệu này biến mất khi vận động, khi ngủ. Run tăng lên khi xúc động, tập trung. Run của bệnh Parkinson có đặc điểm đều đặn, 4 chu kỳ/giây. Run thường xuất hiện ở các ngón tay, gây ra động tác như 'vê thuốc lào hoặc đếm tiền'. Run có thể gặp ở chi dưới, miệng hoặc vùng đầu.
Giảm động, là triệu chứng cơ bản và xuất hiện sớm ở bệnh nhân Parkinson. Các động tác khởi đầu chậm chạp. Tốc độ thực hiện các động tác chậm và giảm biên độ của các động tác làm động tác trở nên nghèo nàn. Hiện tượng bất động thấy rõ ở chi trên. Giảm động có thể gặp ở các loại hình vận động: dáng đi, nét mặt, lời nói.
Tăng trương lực cơ ngoại thápgây ra hiện tượng 'cứng kiểu ống chì hay uốn sáp'. Khi vận động thụ động, dấu hiệu cứng thường kèm dấu hiệu 'bánh xe răng cưa': khi làm động tác duỗi, thầy thuốc cảm nhận hiện tượng duỗi xảy ra từng nấc chứ không liên tục.
Tập phản xạ cho bệnh nhân Parkinson tại Bệnh viện Hữu Nghị.
Tư thế gấp do tăng phản xạ tư thế quá mứclà hiện tượng tăng trương lực cơ thuộc nhóm cơ gấp chiếm ưu thế tạo nên dáng người hơi gấp về phía trước. Lúc đầu gấp ở khuỷu tay. Giai đoạn sau, đầu và thân chúi ra trước, chi trên gấp và khép, chi dưới gấp ít hơn. Phản xạ điều chỉnh tư thế giảm nên bệnh nhân dễ bị ngã 'như cây chuối đổ' khi bị đẩy nhẹ từ trước ra sau.
Ở giai đoạn muộn, có dấu hiệu 'đông cứng'. Mỗi lần bắt đầu ngồi dậy, hoặc đi, người bệnh rất khó cử động. Hiện tượng này có thể xuất hiện trong tất cả các hoạt động trong ngày như nói, viết làm ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân.
Ngã là hậu quả của sự rối loạn thăng bằng và điều phối các cơ trục thân thể, rối loạn phản xạ tư thế. Hậu quả của ngã có thể làm gãy xương khiến bệnh nhân liệt giường.
Các triệu chứng khác: thường có loạn cảm đau, đứng ngồi không yên, nóng bức, tăng tiết, phù, tím tái ngọn chi, rối loạn cương, hạ huyết áp tư thế, trầm cảm lo âu (khoảng 35 đến 40%), một số ít có thể có ảo thị, hoang tưởng, trí tuệ còn tốt, có thể gặp sa sút trí tuệ ở giai đoạn nặng…
Khi có các triệu chứng của bệnh Parkinson, bệnh nhân nên đến bệnh viện để điều trị sớm.
Nguyên tắc điều trị
Đây là một quá trình chăm sóc tinh tế, cần có sự theo dõi sát sao của thầy thuốc và hợp tác chặt chẽ của người bệnh. Việc chọn thuốc không những phụ thuộc vào sự đáp ứng của từng bệnh nhân mà còn phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh nên không có phác đồ chung cho tất cả mọi bệnh nhân. Do vậy, về chiến lược điều trị cần ý thức được:
Đây là bệnh điều trị cả đời:Chỉ điều trị khi các triệu chứng gây rối loạn chức năng rõ rệt gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Mục đích điều tri để người bệnh có thể đảm bảo cuộc sống hàng ngày. Dùng thuốc tăng dần liều để bệnh nhân có thể thích nghi.
Phục hồi chức năng
Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống. Các biện pháp phục hồi chức năng cần được thực hiện song hành với điều trị thuốc để khắc phục những tàn tật do bệnh gây nên. Cần phổ biên rộng rãi các phương pháp phục hồi chức năng cho các loại rối loạn chức năng thần kinh để bệnh nhân và người nhà có thể ứng dụng trong tập luyện hàng ngày.
Lời khuyên cho bệnh nhân mắc Parkinson
Nên cho bệnh nhân năng đi lại, đi chậm, bước dài chân, tập thở sâu, tắm nắng… ăn tăng cường dinh dưỡng, các thực phẩm dễ tiêu, giàu vitamin, nhất là vitamin D. Có các biện pháp hạn chế nhiễm trùng hô hấp như giữ ấm đường thở, tăng cường sức đề kháng. Phòng và tránh ngã để hạn chế nguy cơ gãy xương…
ThS.BS Hoàng Thị Thanh Thúy
(Phó trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu Nghị)
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!