Hội chứng sưng hạch bẹn

Nguyên nhân gây nên hội chứng sưng hạch bẹn thường gặp trong bệnh giang mai do nhiễm khuẩn treponema pallidum, bệnh hạ cam do nhiễm khuẩn haemophilus ducreyi. Ngoài ra còn có thể do bị nhiễm chlamydia trachomatis type L1, L2, L3 gây bệnh hột xoài hay bệnh u hạt bạch huyết hoa liễu LGV (lymphogranuloma venereum), còn gọi là bệnh Nicolas-Favre; nhiễm klebsiella granulomatis gây bệnh u hạt bẹn hay bệnh Donovan, còn gọi là Calymmato bacterium granulomatis nhưng hiếm gặp tại nước ta.

Triệu chứng lâm sàng

Hội chứng sưng hạch bẹn có triệu chứng hạch bẹn to ở một hoặc cả hai bên; có các vết loét, mụn nước, sẩn nhỏ ở vùng hậu môn và sinh dục trước đó hoặc kèm theo. Ngoài ra còn có các biểu hiện khác ở da hoặc niêm mạc như sẩn, sẩn mủ, đào ban; đặc biệt cần chú ý thương tổn ở lòng bàn tay và bàn chân. Đồng thời người bệnh có thể có sốt hoặc không sốt.

Trên cơ sở của các triệu chứng lâm sàng, cần khai thác thêm tiền sử và bệnh sử của người bệnh theo quy định chung. Đồng thời phải khai thác thêm các nguyên nhân của sưng hạch bẹn do các vết thương, vết trầy xước ở da gây nhiễm khuẩn cấp tính tại chân và bàn chân cùng bên. Xem xét tính chất hạch có gây đau hay không, có lỗ dò hay không, có chảy mủ hay không.

Sau đó khám lâm sàng để phát hiện dấu hiệu viêm hạch; các vết loét, sẩn nhỏ, mảng niêm mạc; các dấu hiệu khác ở da và niêm mạc. Dấu hiệu viêm hạch có triệu chứng hạch sưng to ở một bên hoặc hai bên bẹn, đau hoặc không đau, thể viêm hạch cấp tính hay mạn tính, số lượng nhiều hay ít, kích thước to hay nhỏ; tính chất hạch mềm hay chắc, di động hay không di động, tách rời hay hình thành khối dính liền da và mô bên dưới, có lỗ dò hay không...

Sưng hạch bẹn thường do bệnh giang mai, hạ cam, u hạt bạch huyết hoa liễu cần được lưu ý

Các vết loét, sẩn nhỏ, mảng niêm mạc thường thấy ở niêm mạc sinh dục, hậu môn, miệng, mũi; phần lớn các trường hợp bị bệnh hạ cam, vết loét sinh dục thường nhìn thấy rõ nhưng những vết loét trong âm đạo của phụ nữ có thể bị bỏ sót.

Các dấu hiệu khác ở da và niêm mạc thường gặp là nốt sẩn, mụn mủ, sẩn mủ, đào ban; có mảng niêm mạc ở da toàn thân, lòng bàn tay và bàn chân hoặc ở niêm mạc miệng, mũi, sinh dục và hậu môn.

Chẩn đoán xác định bệnh

Viêm hạch do bệnh giang mai: Nếu giang mai ở giai đoạn I, hạch thường to, di động, khu trú phổ biến ở một bên bẹn, trong chùm hạch có một hạch to hơn hẳn gọi là “hạch chúa”. Nếu giang mai ở giai đoạn II, hạch lan tràn hai bên bẹn và nhiều nơi khác như nách, cổ, dưới hàm. Đồng thời kèm các biểu hiện khác như đào ban, sẩn, mảng niêm mạc, rụng tóc, có thể có sốt...

Viêm hạch do bệnh hạ cam:xuất hiện khoảng 2 tuần sau khi có vết loét hạ cam. Thường chỉ có một hạch viêm ở một bên bẹn; hạch đỏ, nóng, sưng, đau; hạch vỡ mủ và có màu như màu sô cô la, tạo thành vết loét lâu lành có bờ nham nhở.

Viêm hạch do bệnh u hạt bạch huyết hoa liễu LGV hay bệnh Nicolas-Favre:viêm hạch xuất hiện vài ngày hay vài tuần sau khi có mụn nước, sẩn nhỏ hoặc vết loét. Viêm hạch thường ở một bên, phổ biến là ở bẹn.Các hạch viêm thường tạo thành một khối, không di động, mềm dần và chảy mủ ra ngoài thành nhiều lỗ dò hoặc mở đường hầm thông với nhau giống như “gương sen”.

Bệnh tiến triển lâu có thể kèm theo viêm hậu môn và trực tràng, đôi khi chít hẹp hậu môn, có lỗ dò quanh hậu môn.

Lưu ý nếu có triệu chứng sưng hạch bẹn nhưng không phải các trường hợp đã nêu ở trên, phải tìm nguyên nhân khác để xác định. Cần thực hiện các xét nghiệm hỗ trợ cho việc chẩn đoán như xét nghiệm phản ứng huyết thanh chẩn đoán giang mai gồm RPR (rapid plasma reagin), VDRL (veneral disease research laboratory), TPHA (Treponema pallidum haemagglutination).

Lời khuyên của thầy thuốc

Các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục ngày đang có dấu hiệu gia tăng trong cộng đồng hiện nay, đặc biệt là đối tượng thanh niên có hoạt động tình dục không an toàn; trong đó một số bệnh thường gặp là giang mai, hạ cam và u hạt bạch huyết hoa liễu dễ dẫn đến nguy cơ mắc hội chứng sưng hạch bẹn.

Vì vậy khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần đi khám sớm, thực hiện xét nghiệm cần thiết để giúp chẩn đoán xác định bệnh và điều trị kịp thời đúng theo phác đồ quy định nhằm ngăn ngừa hậu quả xấu có thể xảy ra vì phát hiện quá muộn.

Xử trí điều trị bệnh

Đối với tất cả mọi trường hợp sưng hạch bẹn nghi ngờ do nhiễm bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhân viên y tế cần xác định và điều trị cho cả bạn tình của người bệnh.

Nếu chẩn đoán được nguyên nhân gây bệnh, điều trị theo nguyên nhân, nếu không chẩn đoán xác định chắc chắn, nên phối hợp phác đồ điều trị cả bệnh giang mai và bệnh hạ cam. Các hạch to, mềm, bùng nhùng cần được chọc hút qua vùng da lành.Việc chích rạch và dẫn lưu các hạch này có thể làm chậm quá trình lành vết thương, do đó không nên cố gắng thực hiện thủ thuật.

Cần chuyển người bệnh lên tuyến trên trong các trường hợp: Cơ sở y tế không có sẵn các loại thuốc điều trị. Các triệu chứng lâm sàng không giảm sau một đợt điều trị. Nghi ngờ sưng hạch bẹn do các nguyên nhân khác không phải là bệnh giang mai, bệnh hạ cam và bệnh u hạt bạch huyết hoa liễu.

Những thông tin và tư vấn cần thiết

Nhân viên y tế cần cung cấp những thông tin và tư vấn cho người bệnh các nội dung cần thiết như: Hậu quả của bệnh để lại khi không được điều trị đúng.

Tuân thủ phác đồ điều trị đã quy định và đến tái khám lại theo lịch hẹn. Khuyến khích người bệnh nên thông báo cho bạn tình của mình biết và phải điều trị luôn cho cả bạn tình.

Quan tâm đến vấn đề tình dục an toàn và hướng dẫn sử dụng bao cao su đúng cách, người bệnh cần được khuyến khích và hướng dẫn sử dụng bao cao su để phòng ngừa lây nhiễm HIV/AIDS, các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục.

Tư vấn về việc xét nghiệm HIV, đặc biệt đối với bệnh giang mai và bệnh hạ cam vì hai bệnh này có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn.Cuối cùng cần cung cấp cụ thể địa điểm tư vấn và xét nghiệm HIV cho người bệnh.