Hướng tới chăm sóc tích hợp cho người cao tuổi

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: N.Mai

Thế kỷ già hóa dân số

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết: Thế kỷ XXI được gọi là thế kỷ già hóa dân số. Trên thế giới từ năm 2000 đến năm 2050, tỷ lệ dân số trên 60 tuổi sẽ tăng gấp đôi từ 11% - 22%. Số lượng người từ 60 tuổi trở lên (tuổi 60+) được dự báo sẽ tăng lên 1,4 tỷ người vào năm 2030 và 2,1 tỷ người vào năm 2050.

Trong đó, các nước ASEAN hiện có gần 60 triệu người cao tuổi chiếm 9,3% tổng dân số. Dự báo đến năm 2050, số người cao tuổi sẽ tăng lên 24% tổng dân số và trở thành khu vực dân số già.

Tại Việt Nam, theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, năm 2011, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số. Năm 2019, tỷ lệ người cao tuổi chiếm 11,86% dân số. Dự báo, tỷ lệ người cao tuổi sẽ tăng lên 16,66% vào năm 2029 và lên 26,10% vào năm 2049. 'Nước ta là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Trong khi các nước phát triển mất nhiều thập kỷ, có nước hàng thế kỷ mới chuyển đổi từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già như: Pháp: 115 năm; Australia: 73 năm, trong khi đó ở Việt Nam chỉ khoảng 26 năm', Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho biết.

Các nhà nhân khẩu học nhận định, tuổi thọ tăng là một trong những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế - xã hội nói chung và chăm sóc sức khỏe nói riêng. Tuy nhiên, già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh đặt ra những thách thức rất lớn về sự cần thiết phải thay đổi hệ thống an sinh xã hội, lao động việc làm, giao thông, vui chơi giải trí… đặc biệt là hệ thống chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ở Việt Nam.

Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, nhiều chương trình, hoạt động đã được triển khai để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 137/NQ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ ban hành Chương trình Hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ Sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, Bộ Y tế đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và các địa phương xây dựng Đề án Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030. Ngày 11/9 vừa qua, Bộ Y tế đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án này.

'Đề án được xây dựng và triển khai sẽ tiếp tục thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, quy định của Hiến pháp, pháp luật về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi. Với các mục tiêu, giải pháp đồng bộ, trong đó là tập trung chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ở cộng đồng bảo đảm cho mọi người cao tuổi được thụ hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe có chất lượng ngày càng cao', Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Hướng tới chăm sóc tích hợp cho người cao tuổi

Lãnh đạo Bộ Y tế, Tổng cục Dân số và WHO đã trao tượng trưng cuốn tài liệu này cho đại diện các Bộ, ban ngành có liên quan và đại diện Chi cục DS-KHHGĐ các tỉnh tham dự Hội thảo. Ảnh: N.Mai

Theo ông Kidong Park, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân, WHO tin tưởng rằng mọi người cần có cơ hội được sống lâu dài và khỏe mạnh. Trong đó, khi con người ngày càng có tuổi thì nhu cầu họ cần không chỉ là chăm sóc sức khỏe mà là chăm sóc dài hạn về mặt xã hội và quan trọng nhất là cần một môi trường để giúp họ được là chính mình và được làm những điều mà họ cảm thấy trân trọng, ý nghĩa trong phần còn lại của cuộc sống.

Ông Kidong Park cho biết, WHO đã xây dựng cuốn tài liệu Hướng dẫn chăm sóc tích hợp cho người cao tuổi (ICOPE). Cuốn sách được xây dựng dựa trên nhiều nghiên cứu được thực hiện trên toàn cầu bởi các nhà chuyên môn, các chuyên gia hàng đầu về già hóa khỏe mạnh và những người đã tâm huyết cống hiến cho công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

Theo Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, cuốn sách cung cấp lộ trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách thực tiễn để nhân viên y tế tại cộng đồng có thể thực hiện theo một cách dễ dàng nhằm mục tiêu phát hiện ra những dấu hiệu suy giảm về sức khỏe ở người cao tuổi và giúp họ xây dựng cách chăm sóc mang tính cá nhân hóa tại gia đình. Bằng cách đó, có thể làm chậm lại hoặc đảo ngược quá trình suy giảm ở người cao tuổi. Điều này được thực hiện với chi phí thấp nhưng là cốt lõi trong vấn đề già hóa khỏe mạnh. Hơn nữa, cuốn sách càng có ý nghĩa trong bối cảnh dịch COVID-19 đang diễn ra trên toàn cầu, trong đó, người cao tuổi là nhóm người dễ bị dịch bệnh tấn công.

Theo ông Kidong Park, ngoài 6 ngôn ngữ được dùng tại Liên Hợp Quốc, Việt Nam là quốc gia đầu tiên dịch cuốn sách này ra tiếng Việt. 'Tôi rất vui mừng khi thông báo, cuốn sách này đã được dịch ra tiếng Việt. Không những thế, chúng ta còn có 1 phần mềm mang tên ICOPE trên điện thoại thông minh. Phần mềm này hoàn toàn bằng tiếng Việt. Chúng ta có thể tải tài liệu về và dễ dàng sử dụng', ông Kidong Park nhấn mạnh.

Cung cấp lộ trình cụ thể trong việc chăm sóc người cao tuổi

Trình bày chi tiết về tài liệu này, BS Vũ Đình Huy, cán bộ WHO tại Việt Nam cho biết, ICOPE là một phương pháp được đề xuất bởi WHO nhằm nâng cao khả năng hoạt động của người cao tuổi tại cộng đồng bằng một mô hình tích hợp các thành phần tham gia chăm sóc và các nội dung chăm sóc.

Theo đó, các thành phần tích hợp tham gia chăm sóc sức khỏe người cao tuổi gồm: Nhân viên y tế cơ sở; các chuyên khoa, bao gồm cả chuyên khoa lão; gia đình, cộng đồng, xã hội và người chăm sóc người cao tuổi. Cùng với đó, cuốn sách cũng tích hợp các vấn đề của người cao tuổi như: Suy giảm chức năng nội tại; các bệnh tật và các vấn đề về môi trường, xã hội.

Theo BS Vũ Đình Huy, lộ trình chăm sóc người cao tuổi theo phương pháp ICOPE bao gồm các bước: Sàng lọc nhanh để tìm ra suy giảm năng lực nội tại chính của người cao tuổi; đánh giá từng người cao tuổi về sức khỏe và nhu cầu chăm sóc xã hội tại cộng đồng và xây dựng kế hoạch chăm sóc cho từng cá nhân người cao tuổi (lấy con người làm trung tâm)…

Đánh giá cao cuốn sách và phần mềm ICOPE trên điện thoại, ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số (Bộ Y tế) cho biết, đây là tài liệu rất tốt cho tuyến y tế cơ sở trong việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi thời gian tới.

Đặc biệt, tài liệu này sẽ giúp cho hệ thống cộng tác viên dân số ở cơ sở có thể thực hiện mục tiêu kép, vừa làm công tác kế hoạch hóa gia đình vừa có thể trở thành những người thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi.

Hơn nữa, nội dung cuốn sách phù hợp với định hướng tập trung chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi tại cộng đồng như trong dự thảo Đề án Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030 của Việt Nam và phù hợp với chiến lược hành động toàn cầu đối với vấn đề già hóa và sức khỏe của WHO.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Ngày Quốc tế Người cao tuổi năm nay có chủ đề 'Đại dịch có khiến chúng ta thay đổi cách giải quyết các vấn đề về người cao tuổi và già hóa dân số?'. Việt Nam là một trong những quốc gia được cộng đồng quốc tế đánh giá cao trong kiểm soát tốt đại dịch COVID-19, trong đó có phòng chống COVID-19 cho người cao tuổi.

Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 'Người cao tuổi là của quý vô giá của dân tộc, của Nhà nước'. Do đó, việc chăm sóc, phát huy người cao tuổi và thích ứng với già hóa dân số ở Việt Nam tiếp tục được quan tâm và đưa vào trong luật pháp, chính sách phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Đảng và Nhà nước ta đã, đang và sẽ tiếp tục quan tâm, coi trọng công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi để người cao tuổi được chăm sóc trong điều kiện tốt nhất, được tôn vinh, phát huy sự hiểu biết, kinh nghiệm và uy tín tiếp tục đóng góp cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.