Phình động mạch: Quả bom nổ chậm trong cơ thể

Túi máu khổng lồ đe dọa tính mạng âm thầm

Các bác sĩ khoa Phẫu thuật Tim - Mạch máu, BV.Bình Dân TP.HCM cho biết vừa phẫu thuật cấp cứu thành công trường hợp túi phình động mạch chủ bụng kích thước 9cm x 8.6cm cho ông N.V.V. (57 tuổi, Đăk Lăk).Ca phẫu thuật đã giúp người bệnh thoát khỏi nguy cơ tử vong nếu túi phình vỡ đột ngột.

Cùng ngày nhập viện, người bệnh tự chạy xe máy đi kiểm tra sức khỏe và tình trạng đau lưng kéo dài mà không hề hay biết về sự tồn tại của một “quả bom nổ chậm” túi phình khổng lồ trong bụng. Nào ngờ, ngay khi tiến hành siêu âm, bác sĩ lập tức yêu cầu ông phải hạn chế vận động và thực hiện chụp CT bụng lập tức để đánh giá kích thước và vị trí túi phình động mạch bụng đang dọa vỡ. Từ đây, ông được đưa lên xe cấp cứu đến thẳng BV. Bình Dân.

Tại BV. Bình Dân, bệnh nhân và gia đình được bác sĩ giải thích thêm về túi phình kích thước như một trái bưởi nhỏ, nếu vỡ sẽ gây một lượng lớn máu tuôn ra trong ổ bụng, nguy cơ tử vong lên đến trên 90%.

Người bệnh lập tức được chuyển lên phòng phẫu thuật, Sau hơn 2 giờ phẫu thuật, các bác sĩ đã loại bỏ trọn khối xơ vữa có trọng lượng 0,5kg trong túi phình, đặt thành công ống ghép dacron (động mạch nhân tạo) vào động mạch chủ bụng thay thế cho đoạn bị phình giãn.

Túi phình động mạch khổng lồ của một bệnh nhân vừa được cứu sống

Ông V. chia sẻ: “Tôi chưa từng nghe đến bệnh phình động mạch chủ, nên tôi cứ nghĩ mình đau lưng, đau bụng là do tuổi tác, thận có vấn đề hoặc do nhiễm lạnh”.

Một tháng trước, tại BV. Chợ Rẫy, bệnh nhân Q.Thị.T.N. (50 tuổi, ngụ Đồng Nai) nhập viện vì đau đầu âm ỉ kéo dài khoảng một tháng. Đi khám tại bệnh viện địa phương, bệnh nhân được chẩn đoán mắc rối loạn tiền đình, nhiều ngày uống thuốc nhưng vẫn không thuyên giảm, tình trạng đau đầu ngày càng nghiêm trọng hơn, đặc biệt trước khi nhập viện, bệnh nhân tái phát cơn đau đầu, bị té, hôn mê, được chuyển vào BV. 30/4. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị túi phình khổng lồ động mạch cảnh trong trái nên chuyển viện khẩn cấp đến BV. Chợ Rẫy. Tại đây, các bác sĩ đã nhanh chóng hội chẩn, nhận định bệnh nhân tiến triển nặng, phải can thiệp nhanh chóng nếu không túi phình sẽ vỡ dẫn đến tử vong.Đặc biệt, với tình trạng của bệnh nhân phải sử dụng phương pháp phẫu thuật bắc cầu động mạch não trong và ngoài sọ áp lực cao để khống chế túi phình động mạch.

Trò chuyện với các bác sĩ sau ca mổ sinh tử, bệnh nhân cho biết bà không nghĩ mình mang “quả bom nổ chậm” trong cơ thể.Tôi hoàn toàn không biết mình bị túi phình mạch máu.Trước đó tôi chỉ thấy mình bị chóng mặt, đau đầu và choáng.Triệu chứng này rất giống với rối loạn tiền đình nên khi bác sĩ ở địa phương bảo bị rối loạn tiền đình tôi tin ngay.Ở trường hợp này, các bác sĩ cho biết chỉ cần nhập viện muộn, túi phình động mạch đã có thể vỡ gây chảy máu ồ ạt dẫn đến nguy hiểm tính mạng của người bệnh.

Một trường hợp khác, bệnh nhân N.T.N. (60 tuổi, ngụ tỉnh Kiên Giang) cũng suýt vỡ động mạch chủ bụng do túi phình khổng lồ mà không biết. Trước đó, ông N. được đưa đến khám bệnh trong tình trạng đau bụng kéo dài, đã điều trị nhiều nơi với chẩn đoán đái tháo đường và tăng huyết áp.Tại một bệnh viện ở huyện Củ Chi (TP.HCM), kết quả hình ảnh 160 lát cắt, dựng 3D vùng bụng cho thấy bệnh nhân có khối phình động mạch chủ bụng rất lớn, đường kính đến 60 x 70mm đẩy lệch các cấu trúc bên trong, dưới hai động mạch thận và động mạch chậu chung.

Trước nguy cơ vỡ túi phình đe dọa đến tính mạng người bệnh, các bác sĩ liên chuyên khoa Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực của bệnh viện đã tiến hành phẫu thuật cấp cứu khống chế động mạch chủ - chậu, cắt bỏ khối phình, ghép mạch máu nhân tạo hình chữ Y thay thế động mạch chủ bụng và hai động mạch chậu chung, cứu bệnh nhân trong gang tấc.

Khám sức khỏe định kỳ luôn cần thiết

BS.CKII. Hồ Khánh Đức, Khoa Phẫu thuật Tim - Mạch, BV. Bình Dân cho biết, phình động mạch chủ bụng là tình trạng động mạch bị giãn ra hơn bình thường, thành mạch dần mỏng và yếu, có nguy cơ vỡ đột ngột do áp lực máu. Đây là động mạch lớn nhất trong cơ thể dẫn máu từ tim đến các cơ quan ở nửa phần dưới của cơ thể. Vỡ túi phình có thể làm người bệnh tử vong bất cứ lúc nào.

Túi phình động mạch chủ bụng

Phần lớn người bệnh được phát hiện tình cờ qua siêu âm bụng hoặc sờ thấy khối phình trong bụng đập theo nhịp tim. Đối với các bệnh nhân phình động mạch chủ bụng, khi có các triệu chứng như đau bụng, ngất, da niêm nhạt… cần nghĩ đến khả năng túi phình đã vỡ. Khám sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất giúp phát hiện bệnh, trong đó siêu âm bụng giúp phát hiện và điều trị kịp thời túi phình động mạch bằng cách phẫu thuật loại bỏ túi phình hoặc đặt stent nội mạch, tránh để túi phình ngày càng lớn dần rất nguy hiểm vì có thể vỡ đột ngột khiến người bệnh đột tử.

Theo PGS.TS. Huỳnh Lê Phương, Trưởng khoa Phẫu thuật thần kinh, BV. Chợ Rẫy cho biết, túi phình nói chung, hình thành ở vị trí thành mạch yếu mỏng, nôm na lượng máu chảy qua làm phình thành mạch ở vị trí thành mạch mỏng nhất. Riêng túi phình động mạch não có nhiều dạng nhưng chủ yếu ở hai dạng gồm dạng túi và dạng hình thoi.Túi phình có thể vỡ nếu phình quá to khiến thành mạch quá tải. Túi vỡ gây chèn ép thần kinh chung quanh, nguy cơ xuất huyết cao, tùy theo vị trí túi phình, hình thái túi phình và kích thước túi phình, bệnh nhân sẽ bị những bệnh cảnh khác nhau như giảm thị lực, khó nói, liệt chi...

Vỡ túi phình động mạch là một thảm họa vì bệnh nhân có thể tử vong nhanh nếu không được xử trí. Các nguy cơ vỡ cao như: kích thước lớn (> 7mm), nhiều thùy, cổ hẹp, đa phình mạch, có tiền sử xuất huyết dưới nhện khiến nguy cơ vỡ tăng 10 lần, tăng theo tuổi, phình mạch kết hợp với dị dạng động tĩnh mạch, nhất là phình mạch nằm ở gốc động mạch nuôi khối dị dạng.

Hiện nay chưa có biện pháp nào có thể ngăn chặn việc hình thành và phát triển của phình mạch não, biện pháp hữu hiệu duy nhất là phát hiện phình mạch và can thiệp trước khi nó vỡ. Phình mạch não có thể được phát hiện thông qua chụp cắt lớp vi tính mạch máu não hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não, chụp mạch số hoá xoá nền.

Tăng huyết áp, uống nhiều rượu, hút thuốc lá và một số nguyên nhân khác như nấm ký sinh, nhiễm khuẩn, chấn thương, nghiện ma tuý đặc biệt cocain gây viêm dẫn tới phình mạch.