Táo bón ở trẻ thường xảy ra vào 3 thời điểm: Trẻ bắt đầu ăn bột ngũ cốc và trái cây nghiền; suốt thời gian tập ngồi bô/bàn cầu: Sau khi bắt đầu đi học. Biết được những thời điểm nguy cơ này, phụ huynh sẽ dễ dàng hơn trong việc giúp bé phòng ngừa táo bón.
Bác sĩ Hoàng Lê Phúc, Trưởng khoa Tiêu hóa Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) đưa ra một số lời khuyên nhằm phòng ngừa táo bón cho trẻ, đặc biệt ở những thời điểm nhạy cảm này.
- Vào thời điểm bé tập ngồi bô/ bàn cầu, cha mẹ cần lưu ý tạm thời ngưng việc huấn luyện nếu bé tỏ ý không thích vị trí quá mới mẻ này. Hãy khuyến khích bé một cách tích cực, ngay khi bé cảm thấy muốn đi tiêu.
- Cần đảm bảo có ‘chỗ tựa vững chắc’ cho bàn chân của bé, đặc biệt là khi dùng bàn cầu có kích thước người lớn. Chỗ tựa bàn chân rất quan trọng vì chúng giúp bé cảm thấy vững chắc hơn nên có thể yên tâm rặn. Ngoài ra đối với tất cả trẻ con, nên chọn một thời điểm ngồi cầu nhất định ngày này qua ngày khác, tốt nhất là sau bữa ăn vì quá trình ăn kích thích ruột tăng nhu động.
- Khi bé đến tuổi đi học, cần tiếp tục theo dõi việc đi tiêu của con. Cha mẹ nên theo dõi bé đi tiêu như thế nào ở nhà, đặc biệt là vào cuối tuần. Hỏi xem liệu bé có gặp vấn đề gì không khi cố gắng đi tiêu ở những nơi không phải ở nhà, nếu do thời gian bị hạn chế hoặc do mắc cỡ, bạn có thể phải làm việc với nhà trường để tìm ra giải pháp thích hợp.
Cách điều trị hiệu quả tại nhà
Đa số trường hợp táo bón đều có thể điều trị tại nhà bằng các biện pháp khá đơn giản và bắt đầu có hiệu quả trong vòng 24 giờ. Tùy thuộc vào tuổi của bé mà cha mẹ có thể thực hiện các điều sau:
Trẻ nhỏ trên 4 tháng tuổi
- Cha mẹ có thể cho bé uống một số loại nước trái cây để điều trị táo bón như mận, táo, lê (những loại nước trái cây khác không hiệu quả bằng). Bé 4-8 tháng tuổi uống 6-120ml nước trái cây nguyên chất mỗi ngày, bé 8-12 tháng tuổi có thể dùng 180ml.
- Nếu bé bắt đầu ăn thức ăn đặc, cha mẹ có thể dùng bột ngũ cốc lúa mạch thay cho bột ngũ cốc gạo. Bé cũng có thể thử các loại trái cây có nhiều chất xơ và rau (nghiền nát) bao gồm mơ, khoai lang, lê, mận, đào, đậu, đậu Hà Lan, bông cải hoặc cải bó xôi. Cha mẹ cũng có thể trộn nước trái cây (táo/mận/lê)/trái cây/rau cải đã được nghiền nát với bột ngũ cốc.
- Chất sắt trong sữa công thức của trẻ nhỏ không gây ra hoặc làm nặng thêm tình trạng táo bón vì liều sắt rất nhỏ. Vì vậy việc đổi sang sữa có nồng độ sắt thấp là không cần thiết vì điều này không có tác dụng.
Sirô sắt chứa nồng độ sắt cao hơn và đôi khi có thể gây táo bón. Vì vậy đối với những trẻ nhỏ cần uống giọt sắt đôi khi cũng cần thay đổi chế độ ăn hoặc cần có chế độ điều trị khác để đảm bảo bé không bị táo bón.
Trẻ em lớn
Nếu bé chỉ bị táo bón trong thời gian ngắn vài ngày, có thể chỉ cần thay đổi các loại thức ăn đang dùng để bé đi phân mềm và không đau.
- Nước trái cây: Đối với trẻ 1-6 tuổi, không cho quá 120-180ml nước trái cây nguyên chất mỗi ngày; trẻ trên 7 tuổi có thể uống tối đa 1-2 ly 120ml.
- Phụ huynh không cần thiết phải cho bé uống nhiều nước để điều trị táo bón. Đối với bé trên 1 tuổi, đủ nước là 960ml chất lỏng (nước chín hoặc các loại nước khác không phải sữa) trong một ngày. Nếu bé không khát thì không cần thiết hoặc không có lợi ích gì để uống nhiều hơn lượng nước này.
- Cha mẹ cần lưu ý nuôi dưỡng bé bằng một chế độ ăn cân bằng đủ 4 nhóm thực phẩm. Tuy nhiên, đừng ép bé phải ăn cho được ngay các thức ăn này và đừng dùng một chế độ ăn nhiều chất xơ thay cho các phương pháp điều trị khác. Chúng ta cần bé tăng trưởng và phát triển hoàn hảo chứ không riêng hết táo bón. Chế độ ăn dư chất xơ sẽ làm bé mất cơ hội ăn các nhóm thực phẩm khác chẳng hạn như chất đạm.
- Nếu đã áp dụng các biện pháp trên mà bé vẫn táo bón có thể bé không dung nạp được với đạm sữa bò. Có thể phải bỏ sữa bò và các sản phẩm từ sữa bò như sữa chua, phô mai và kem trong 1-2 tuần. Nếu vẫn không cải thiện thì có thể cho bé dùng sữa bò trở lại và đi khám bác sĩ.
- Nếu bé đã biết ngồi bô/bàn cầu rồi mới bị bón, nên khuyến khích bé ngồi bô/bàn cầu 5-10 phút sau bữa ăn, từ hai đến ba lần mỗi ngày, một cách đều đặn.
Sử dụng thuốc-Những điều phụ huynh chưa biết
Đối với những bé bị táo bón mà việc thay đổi chế độ ăn, thói quen sinh hoạt nêu trên vẫn chưa mang lại hiệu quả cần thiết thì thuốc là biện pháp cần thiết để mang lại thành công cho việc điều trị. Có một điều chúng ta ít được biết là việc điều trị táo bón đòi hỏi rất nhiều thời gian.
Theo những khuyến cáo mới nhất, sau khi bé đã lấy được phân cứng ứ trong trực tràng và đã đi tiêu bình thường (phân mềm, ít nhất 3 lần mỗi tuần) thì việc dùng thuốc để giữ tình trạng như vậy phải được duy trì ít nhất 6 tháng kế tiếp. Đây là một điểm rất quan trọng vì một số phụ huynh khi thấy con mình đi tiêu bình thường trở lại thì tự ý ngưng thuốc và táo bón sẽ bị tái phát.
Qúa trình ngưng thuốc quá sớm rồi dùng lại nhiều lần sẽ làm táo bón tái phát nhiều lần và việc điều trị sẽ ngày càng khó khăn hơn. Chính vì thời gian điều trị táo bón đòi hỏi thời gian dài như vậy nên các thuốc dùng trong táo bón đòi hỏi phải rất an toàn cho trẻ.
Khi nào cần đến bác sĩ
- Phải đi ngay khi bé đau bụng dữ dội.
- Bé nhỏ hơn 4 tháng chưa đi tiêu sau 24 giờ so với bình thường (thí dụ bình thường bé 2 ngày đi tiêu một lần, nay đã 3 ngày vẫn chưa đi).
- Bé nhỏ hơn 4 tháng tiêu phân cứng thay vì mềm hoặc sệt.
- Bé đi tiêu phân có máu.
- Bé đau khi đi tiêu.
- Bé đã bị nhiều đợt táo bón.
- Bé cảm thấy bất an.
Ảnh minh họa: Internet
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!