Tìm hiểu sâu hơn về viêm gan C

1. Siêu vi C

Được phát hiện năm 1989. Vi-rút này lan truyền qua đường máu , như viêm gan B, nhưng hiếm khi lây qua đường tình dục. Viêm gan C thường được gọi là 'bệnh thầm lặng' vì nhiều bệnh nhân mang vi-rút không có triệu chứng và không cảm thấy bệnh. Hiện tại không có thuốc chủng ngừa để bảo vệ bạn khỏi bị viêm gan C. Tuy nhiên khi đã nhiễm và bị viêm gan C thì vẫn có cách điều trị.

2. Bệnh viêm gan C

Viêm gan C là một bệnh do vi-rút lan truyền rộng rãi và Tổ chức Y Tế thế giới ước tính có 170 triệu người trên thế giới đang mắc bệnh.

Vi-rút viêm gan C có 6 kiểu chính, gọi là kiểu gen.

Kiểu gen không ảnh hưởng đến độ nặng của bệnh nhưng sẽ ảnh hưởng đến việc bạn sẽ được điều trị như thế nào. Kiểu gen của vi-rút được xác định bằng xét nghiệm máu trước khi bắt đầu điều trị.

Việc xác định kiểu gen là vấn đề quan trọng vì có một số kiểu gen dễ điều trị hơn một số kiểu gen khác. Điều này có nghĩa là việc điều trị sẽ khác nhau tùy theo kiểu gen. Các loại kiểu gen được mô tả như sau:

Kiểu gen 1 được tìm thấy chủ yếu ở châu Âu và Bắc Mỹ (khoảng 70% người bị viêm gan C ở những vùng này bị nhiễm kiểu gen 1). Loại này khó điều trị hơn và cần 48 tuần để diệt sạch vi-rút.

Kiểu gen 2 và 3 dễ điều trị hơn, và nhiều bệnh nhân mắc thể viêm gan này có thể làm sạch vi-rút chỉ sau 24 tuần điều trị (khoảng 30% người bị viêm gan C ở châu Âu và Bắc Mỹ bị nhiễm kiểu gen 2 và 3). Kiểu gen 2 và 3 cũng thường gặp ở Úc và vùng Viễn Đông.

Kiểu gen 4 thường gặp ở Trung Đông và châu Phi và được điều trị trong 48 tuần, như kiểu gen 1 (khoảng 90% người bị viêm gan C ở Trung Đông và châu Phi bị nhiễm kiểu gen 4).

Kiểu gen 5 & 6 hiếm hơn, và được điều trị trong 48 tuần, như kiểu gen 1 & 4. (ở Việt Nam kiểu gen 6 chiếm tỷ lệ cao khoảng 20%, chỉ sau kiểu gen 1).

3. Chức năng của gan và vi-rút viêm gan C ảnh hưởng đến gan như thế nào?

Gan là một trong những cơ quan lớn nhất và quan trọng nhất trong cơ thể. Gan nằm dưới khung sườn bên phải, phía trên dạ dày. Gan chịu trách nhiệm:

- Dự trữ vitamin, khoáng chất, sắt và đường cho cơ thể và chuyển hóa thức ăn.

- Sản xuất những protein cơ bản và những chất đông máu.

- Kiểm soát nồng độ hoóc-môn và các chất hóa học trong máu.

- Hóa giải chất độc

Bạn không thể sống nếu không có gan. Nếu gan bị bệnh, chức năng gan sẽ bị ảnh hưởng, và bạn sẽ thấy sức khỏe thay đổi. Tổn thương gan do vi-rút viêm gan C có thể tiến triển chậm trong nhiều năm, nên việc phát hiện và điều trị rất quan trọng. Những thông tin về tác hại của viêm gan C và điều trị như thế nào được trình bày trong phần sau.

4. Bạn bị nhiễm bệnh như thế nào?

Người ta thường bị nhiễm viêm gan C qua:

- Truyền máu bị nhiễm hay những chế phẩm của máu trước năm 1991.

- Tiếp xúc với máu của người bị nhiễm (sử dụng chung dao cạo râu, kéo, bàn chải đánh răng, bông băng vệ sinh, băng vết thương).

- Tất cả những tình huống (trong hay ngoài y khoa) có sử dụng hay tái sử dụng những dụng cụ không được vô trùng cẩn thận như những trường hợp sau:

- Dùng chung kim tiêm hay ống chích.

- Bị kim tiêm đâm phải (ví dụ như khi y tá tiêm chích thuốc).

- Chữa răng.

- Xăm mình, châm cứu xỏ lỗ tai không vô trùng.

- Truyền bệnh qua những hành vi tình dục có nguy cơ cao gây chảy máu, giao hợp lúc có kinh.

- Sử dụng những vật dụng vệ sinh cá nhân bị nhiễm.

- Truyền từ mẹ sang con (hiếm gặp).

- Ở nhiều người, không biết được đường lây nhiễm.

5. Làm thế nào để tránh lây bệnh cho người khác?

Bạn không bị lây (hay truyền bệnh) khi hắt hơi, ho, hôn, ăn chung chén bát, sử dụng chung nhà vệ sinh hay qua những hành vi giao tiếp thông thường.

Tuy nhiên, bạn cần thực hiện một số biện pháp để đề phòng lây bệnh cho người khác:

- Tránh dùng chung kim tiêm hay những vật dụng tương tự (như xăm mình, tiêm chích thuốc, kim châm cứu…).

- Tránh những hành vi tình dục có nguy cơ cao gây chảy máu và tránh giao hợp khi hành kinh (sử dụng bao cao su làm giảm nguy cơ).

- Làm sạch vết máu (dùng găng cao su và chất khử trùng).

- Tránh sử dụng chung những vật dụng vệ sinh cá nhân (bàn chải đánh răng, dao cạo, cắt móng tay) vì chúng có thể dây máu.

- Phụ nữ nên cẩn thận khi hành kinh và nên vứt bỏ băng vệ sinh vào nơi an toàn.

Điều quan trọng là bạn cần suy nghĩ về khả năng lây bệnh cho người khác vì 2 lý do:

- Bạn có thể tránh được nguy cơ một khi đã khỏi bệnh.

- Bạn có thể tránh được việc truyền bệnh cho người khác.

Vấn đề quan trọng là cần hiểu rõ về viêm gan C và chuẩn bị cho điều trị diệt vi-rút.

(còn nữa)

Ảnh minh họa: Internet

Theo Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương