Đó là tuyên bố mới đây của WHO trước tranh cãi về tính đạo đức khi dùng loại thuốc này.
Hai liều huyết thanh thử nghiệm đầu tiên để điều trị Ebola đã được dùng cho hai nhân viên y tế người Mỹ. Sau đó thuốc được gửi tới điều trị cho một linh mục người Tây Ban Nha.
Hai người Mỹ, bác sĩ Kent Brantly và Nancy Writebol, có vẻ đang phục hồi. Còn vị linh mục đã qua đời vào sáng thứ Ba vừa qua.
Đó là vấn đề với các loại thuốc mới chưa từng được thử nghiệm trên người: không ai biết liệu thuốc có hiệu quả hay không và nếu có thì với ai.
Tuần này, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã tập hợp các chuyên gia về đạo đức để quyết định xem có nên dùng các thuốc và vắc-xin mới chưa qua kiểm nghiệm trong vụ dịch Ebola hiện nay hay không. Khi số người tử vong vì dịch bệnh này đã tăng lên hơn 1.000, hội đồng WHO đã nhất trí kết luận rằng việc sử dụng các thuốc mới để chống lại Ebola là phù hợp về mặt đạo đức, ngay cả khi hiệu quả hay tác dụng phụ của nó vẫn chưa được khẳng định.
Khi dịch bệnh bùng nổ, có rất nhiều người dân Tây Phi đã phải chịu hậu quả nặng nề, tỷ lệ tử vong cao, thúc đẩy việc sử dụng ngay các biện pháp can thiệp y học còn đang được nghiên cứu nhằm cứu lấy tính mạng bệnh nhân và ngăn chặn bệnh dịch lây lan.
WHO cho biết đã có 1.848 người nhiễm và 1.013 người tử vong vì Ebola, khiến đây trở thành vụ dịch Ebola gây chết nhiều người nhất trong lịch sử.
Theo lời bác sĩ Marie-Paule Kieny - trợ lý tổng giám đốc của WHO, sự khác biệt giữa vụ dịch lần này và những vụ dịch Ebola trước đây là các phương pháp truyền thống để ngăn chặn vi-rút lây lan, trang bị bảo hộ, theo dõi những người tiếp xúc, dường như không đủ nhanh. Các hệ thống y tế tại những nước bị ảnh hưởng cũng yếu kém, vì vậy nguồn lực ngày càng cạn kiệt.
Kent Brantly đã thoát chết khi sử dụng loại thuốc trị Ebola chưa được kiểm nghiệm...
... nhưng vị linh mục Tây Ban Nha Miguel Pajare thì không may mắn như vậy
Kieny đã hỏi hội đồng rằng, nếu những phương pháp điều trị mới này có thể cứu sống nhiều người... liệu chúng ta có nên sử dụng không.
Sự tuyệt vọng đã thúc đẩy chính phủ Liberia đã đề nghị được cung cấp loại huyết thanh chưa qua thử nghiệm trên người này để điều trị cho hai bác sĩ bị nhiễm Ebola tại địa phương.
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ đã chấp thuận đề nghị tiếp cận ZMapp của Liberia. Các liều thuốc mẫu sẽ được gửi đến Liberia trong tuần này.
Công ty Mapp Biopharmaceutical cho biết hiện tại nguồn thuốc có sẵn đã cạn kiệt. Công ty đang tăng cường sản xuất thuốc nhưng quá trình sẽ mất vài tháng.
Theo bác sĩ Jesse Goodman, các loại thuốc đang được nghiên cứu để điều trị Ebola đều không có sẵn đồng thời cũng chưa sẵn sàng để sử dụng cho con người:
‘Cho dù thuốc có hiệu quả thì chúng ta cũng không đủ có thuốc để điều trị cho tất cả các bệnh nhân trong đợt dịch này’.
Sát thủ nguy hiểm
Bệnh Ebola khiến bệnh nhân sốt cao, chảy máu trong và ngoài cơ thể, nôn mửa và tiêu chảy. Vi rút thường tấn công nhiều hệ thống cơ quan và gây tử vong đến 90% những người bị nhiễm.
Vi-rút lây lan qua tiếp xúc với các tạng và dịch cơ thể như máu, nước tiểu và nước bọt.
Kể từ khi dịch được tuyên bố tại Guinea vào tháng 3, hiện Ebola đã lan sang Sierra Leone, Liberia và Nigeria và tác động đã lan rộng trên toàn thế giới.
Cynthia Sangbai-Kwennah, một người dân gốc Liberia sống tại Minnesota, đã mất 9 người thân trong gia đình trong vòng chưa đầy hai tháng. Mỗi khi bạn nhấc điện thoại lên và nhận cuộc gọi là những thông tin gia đình này đã chết, người này đã chết.
Người qua đời đầu tiên là cha cô. Sau đó những người thân chăm sóc ông cũng qua đời. Sangbai-Kwennah thậm chí còn mất cô em gái mới tốt nghiệp đại học.
Cô nói: ‘Toàn bộ gia đình tôi qua đời trong vòng một tháng rưỡi, thật đáng sợ, tôi hoàn toàn bối rối, tôi thực sự không biết phải làm gì'.
Có nhiều loại thuốc và vắc-xin thử nghiệm dành cho Ebola mặc dù chưa có một loại nào được kiểm nghiệm trên người về độ an toàn và hiệu quả. Và không thuốc nào trong số đó hiện có sẵn. Vụ dịch này, theo bà, là một cơ hội để sửa chữa sai lầm.
‘Thực tế việc không có thuốc điều trị Ebola là một thất bại thị trường. Ebola vốn là bệnh của người nghèo ở những nước nghèo, nơi không có thị trường'.
Các câu hỏi về quyền tiếp cận thuốc
Khoảng cách giữa các nước phát triển và đang phát triển có vẻ bị nới rộng khi có những báo cáo cho biết thuốc kháng Ebola đang được sử dụng cho người phương Tây nhưng không phải Tây Phi.
Ảnh minh họa
Khi nói về hai người Mỹ đầu tiên được sử dụng ZMapp, Paul Root Wolpe, giám đốc Trung tâm về đạo đức tại đại học Eromy ở Atlanta cho biết: ‘Chuyện gì sẽ xảy ra nếu hai người Mỹ tử vong? Tất cả cũng vì thuốc có hiệu quả, dường như rất tốt, nên nhiều người mới kêu gào rằng ‘Tại sao những người dân ở Châu Phi lại không được dùng thuốc?’.
Wolpe cho biết xem xét ngược lại tình hình có thể đưa ra một số quan điểm.
Nếu những người đầu tiên được nhận ZMapp là người Liberia thì báo chí sẽ giật tít ‘Thử nghiệm thuốc trên những người nghèo khổ ở châu Phi’.
Nhưng một số câu hỏi được đặt ra: Việc trao huyết thanh cho người dân Châu Phi có được nghĩ đến không? Và nó đã được nghĩ đến chưa?
Tại sao bác sĩ Sheik Umar Khan, người đã chết trong khi điều trị một bệnh nhân Ebola lại không được dùng loại thuốc này? Bởi vì một phương thức khác nhằm quyết định ai sẽ nhận được thuốc đang được áp dụng ở đây. Sự phân loại quen thuộc về quyền tiếp cận thuốc này dựa trên nguồn lực kinh tế và là người phương Tây, thay vì là cư dân của Nam bán cầu.
WHO sẽ triệu tập hội đồng vào cuối tháng này để thảo luận xem ai sẽ được ưu tiên tiếp cận với các thuốc thử nghiệm này. WHO không phải là nhà môi giới tiếp cận, nghĩa là sẽ không chịu trách nhiệm cho những liều thuốc cấp phát ra ngoài. Hội thảo chỉ đơn giản là cung cấp thông tin về các công ty có sẵn số lượng tới những người hoặc những tổ chức chính phủ đang có yêu cầu.
Vấn đề về độ an toàn của thuốc
Quan trọng hơn việc ai có thuốc - và bao giờ có - là những câu hỏi về độ an toàn của các thuốc thử nghiệm điều trị Ebola hiện nay. Với ZMapp và các thuốc khác như TKM-Ebola, sản xuất bởi công ty dược phẩm Tekmira, vẫn có đủ số liệu trên người để ủng hộ việc sử dụng chúng.
Theo Goodman, cựu trưởng nhóm nghiên cứu tại FDA, ‘Thông thường người ta phải điều trị cho một lượng lớn bệnh nhân để đảm bảo là phương pháp đo không gây hại cho họ. Vì vậy, mặc dù mới nhìn qua thì trường hợp hai bệnh nhân được dùng loại thuốc có triển vọng trên động vật, và sau đó sức khỏe được cải thiện, là có sức thuyết phục, nhưng tôi không cho là điều này thực sự thuyết phục. Chỉ nên gọi đó là hy vọng mà thôi’.
Wolpe, Washington and Goodman cùng thống nhất quan điểm rằng cần phải nghiêm cứu cẩn thận trước khi phổ biến rộng rãi bất kỳ một loại thuốc Ebola nào và châu Phi nên có mặt trong những nghiên cứu này.
Nếu hóa ra ZMapp có hiệu quả như những gì đã thể hiện, mà có thể sản xuất được thêm nhiều hơn nữa thì việc chúng ta từ chối cho điều trị sẽ là thiếu đạo đức.
Chúng ta cần phải làm tất cả những gì có thể để loại bỏ dịch bệnh này.
Ảnh minh họa: Internet
Vân Doãn (Theo Edition.cnn)
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!