10-20% trẻ em thế giới bị chàm da thể tạng

Chàm thể tạng, còn gọi là viêm da thể tạng hay viêm da cơ địa, là một bệnh da thường gặp ở trẻ em. Bệnh cũng xuất hiện ở các nhóm tuổi khác, gây ngứa nhiều, hay tái phát, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh.

Biểu hiện bệnh thay đổi theo tuổi

Bệnh có thể khởi phát sớm lúc đứa bé mới 2-3 tháng tuổi. Triệu chứng xuất hiện đột ngột làm da khô, tróc vảy và ngứa ở đầu và mặt, nhất là gò má hoặc các vùng khác của cơ thể, nổi mụn nước, vỡ ra và rỉ dịch, gây ngứa từng cơn... Trẻ thường phải chà xát lên giường, nệm hay các đồ vật khác vì ngứa, ngủ không ngon giấc. Da trẻ có thể nhiễm trùng do chà xát và cào gãi.

Ở trẻ em từ 2 tuổi cho đến dậy thì, thương tổn thường bắt đầu ở nếp gấp khuỷu tay hay đầu gối. Những vị trí khác cũng hay gặp là cổ, cổ tay, mắt cá hay nếp gấp giữa mông và đùi, gây ngứa, tróc vảy. Theo thời gian, da chàm thể tạng trở nên sần sùi, bị thương tổn trắng ra (hay sạm đi), da dày lên do cào gãi nhiều mà các bác sĩ thường gọi là hiện tượng 'liken hóa'. Ngoài ra, vùng da dầy xuất hiện các nốt sần, ngứa liên tục.

Chàm thể tạng gây nhiều khó chịu cho trẻ sơ sinh (Ảnh: Internet)

Người lớn hiếm khi mắc bệnh chàm thể tạng. Hầu hết các trường hợp (90%) bệnh xuất hiện trước 5 tuổi. Khoảng 50% trẻ em chàm thể tạng vẫn còn bệnh khi đã trưởng thành. Triệu chứng chàm thể tạng ở người lớn có biểu hiện khác với trẻ em.

Thông thường, thương tổn xuất hiện ở nếp gấp khuỷu tay hay đầu gối và gáy, diện tích thương tổn lan rộng trên cơ thể. Triệu chứng thể hiện rõ ở cổ và mặt, gây ảnh hưởng xấu đến da vùng quanh mắt, da rất khô, gứa liên tục, da tróc vảy nhiều hơn ở trẻ em, có thể gây nhiễm trùng da. Nếu bị chàm thể tạng trong khoảng vài năm, thương tổn sẽ trở nên dày và sậm màu hơn các vùng da còn lại, gây ngứa liên tục.

Ở những người đã từng bị bệnh lúc nhỏ, khi trưởng thành không còn triệu chứng chàm thể tạng, tuy nhiên da có thể xuất hiện tình trạng khô, da dễ bị kích ứng, chàm bàn tay, tổn thương mắt như chàm mi, đục thủy tinh thể.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây chàm thể tạng là do sự tương tác giữa yếu tố di truyền và môi trường sống. Trên thế giới có khoảng 10-20% trẻ em mắc bệnh chàm thể tạng. Con số này ở người lớn là 1-3%. Ngày nay số người mắc bệnh chàm thể tạng nhiều hơn so với cách đây 30 năm.

Người ta không biết lý do tại sao, tuy nhiên có một số yếu tố sau đây làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

- Tiền sử gia đình có người thân bị chàm thể tạng, hen suyễn hay viêm mũi dị ứng. Đây là yếu tố nguy cơ mạnh nhất. Nếu cha hoặc mẹ hoặc cả cha lẫn mẹ bị chàm thể tạng hay một bệnh dị ứng, đứa trẻ sẽ có nguy cơ cao mắc chàm thể tạng. Một số trẻ bị cả 3 bệnh nói trên. Hen suyễn và viêm mũi dị ứng thường xuất hiện trước 30 tuổi và kéo dài suốt đời.

Nếu gia đình trẻ có tiền sử mắc các bệnh dị ứng trẻ sinh ra có nhiều nguy cơ bị chàm (Ảnh: Internet)

- Nơi sinh sống là những thành phố hay quốc gia phát triển, nhất là nơi có mức độ ô nhiễm môi trường cao hay vùng khí hậu lạnh làm tăng nguy cơ chàm thể tạng. Ví dụ, trẻ em người Việt sống ở London (Anh) có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những đứa trẻ sống tại Việt Nam.

- Giới tính: Nữ giới có tỷ lệ bệnh cao hơn so với nam.

- Tầng lớp xã hội: Bệnh gặp nhiều hơn ở người có điều kiện sống cao.

- Thức ăn không phải là nguyên nhân của bệnh, tuy nhiên dị ứng thức ăn làm cho chàm thể tạng nặng hơn. Trẻ em chàm thể tạng thường dị ứng với một số loại thức ăn như sữa và các sản phẩm từ sữa, quả hạch, sò… Trước khi cho trẻ ngưng bất cứ loại thức ăn nào, người nhà nên thảo luận với bác sĩ da liễu. Trẻ em cần được cung cấp đủ chất dinh dưỡng để tăng trưởng và phát triển bình thường.

Nói chung, hiện nay các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu về nguyên nhân của chàm thể tạng. Các nghiên cứu khẳng định có nhiều yếu tố tương tác với nhau để gây nên bệnh, đó là một số gene, môi trường sống và hoạt động của hệ thống miễn dịch cơ thể.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán chàm thể tạng chủ yếu dựa vào biểu hiện lâm sàng. Để chẩn đoán, bác sĩ da liễu sẽ nhìn da bệnh nhân để tìm thương tổn. Bác sĩ cũng sẽ hỏi bệnh nhân một số câu hỏi, nhất là về tình trạng ngứa. Tiền sử gia đình cũng được khai thác để biết có người thân mắc một trong các bệnh chàm thể tạng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng hay không.

Trong một số trường hợp, cần phải xét nghiệm tìm chất gây dị ứng (dị ứng nguyên) làm bệnh nặng hơn. Da người bệnh sẽ được tiếp xúc với một lượng nhỏ các dị ứng nguyên để bác sĩ kiểm tra xem có phản ứng hay không. Việc đánh giá được thực hiện sau khi tiếp xúc vài giờ, 24 giờ và 72 giờ.

Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị khỏi hẳn chàm thể tạng, chúng ta chỉ có thể kiểm soát được bệnh mà thôi. Tuy nhiên, việc điều trị có vai trò quan trọng, giúp phòng ngừa chàm thể tạng trở nặng, làm dịu da, giảm đau và ngứa, giảm stress tâm lý, phòng ngừa nhiễm trùng, làm cho da không dày thêm...

>> Xem thêm: Hỏi - đáp về bệnh dị ứng chung