Chặn nguy biến do sỏi bàng quang

Nguyên nhân gây sỏi bàng quang

Có tới 1/3 sỏi đường tiết niệu là sỏi bàng quang. Sỏi bàng quang khá đa dạng, có thể là sỏi từ thận hoặc niệu quản rơi xuống (hoặc cả hai). Khi sỏi đã xuống bàng quang, nếu là sỏi nhỏ, có thể được đào thải ra ngoài khi tiểu tiện, nếu sỏi lớn sẽ nằm lại bàng quang, lâu ngày sỏi to dần lên do các cặn có sẵn trong bàng quang tiếp tục bám vào.

Một số trường hợp sỏi bàng quang được hình thành ngay tại bàng quang do một thời gian dài người bệnh sử dụng thuốc điều trị các bệnh khác có nhiều chất làm kết tủa, lắng đọng gây ra sỏi hoặc sử dụng nhiều chất khoáng, canxi, photpho, vitamin C…

Trong khi đó, người bệnh uống ít nước hoặc do viêm nhiễm bàng quang mạn tính hoặc do thói quen nhịn tiểu trong một khoảng thời gian dài gây ứ đọng nước tiểu, từ đó xuất hiện sỏi bàng quang (trường hợp này gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới). Hoặc gặp ở người thường xuyên nước tiểu bị ứ lại trong bàng quang do bệnh của tiền liệt  tuyến nam giới (viêm, u xơ tiền liệt tuyến…).Đa số sỏi bàng quang gây đái dắt nhiều, đau bụng dưới...

Đa số sỏi bàng quang gây đái dắt nhiều, đau bụng dưới...

Bất kỳ nguyên nhân nào làm ứ đọng nước tiểu dài ngày đều có nguy cơ bị sỏi bàng quang (túi thừa bàng quang, viêm, nhiễm trùng, u, cục) hoặc cổ bàng bị chít hẹp do tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến, viêm tiền liệt tuyến mạn tính hoặc u tiền  liệt  tuyến (nam giới) đè vào cổ bàng quang gây ứ đọng nước tiểu. Một số trường hợp sỏi bàng quang là do có dị vật trong bàng quang hoặc chít hẹp niệu đạo, từ đó gây nên ứ đọng nước tiểu, ứ đọng cặn sỏi ở bàng quang, tạo thành sỏi.

Ngoài ra, một số trường hợp nhịn tiểu (công tác văn phòng, nhất là phụ nữ hoặc lái xe đường dài, công nhân đứng máy) hoặc do hoạt động thần kinh kém (thoái hóa cột sống thắt lưng, viêm khớp cùng chậu, bại liệt, tai biến mạch máu não…) là một trong những nguyên nhân gây nên sỏi bàng quang.

Một số người lười hoặc ngại uống nước, ngại ăn rau, ngại uống nước canh, do đó, nước tiểu ít không đào thải được các chất lắng cặn ra ngoài, lâu dần gây sỏi bàng quang.

Triệu chứng của sỏi bàng quang

Một số người bị sỏi bàng quang nhưng không có biểu hiện gì đặc biệt, vì một lý do nào đó tình cờ phát hiện bởi siêu âm ổ bụng khi khám bệnh định kỳ hoặc đau bụng với nguyên nhân khác. Đa số sỏi bàng quang có đái dắt nhiều lần, đau bụng dưới (hạ vị), nhất là ban ngày do đi lại, vận động nhiều.

Khi bị biến chứng viêm bàng quang do sỏi (bàng quang bị nhiễm khuẩn), nước tiểu đục, đôi khi nước tiểu có màu đỏ (đái máu) và có sốt nhẹ. Lúc này sẽ có đau bụng dưới, đái khó, đái đau, đái buốt gây khó khăn trong lúc tiểu tiện, đồng thời làm gián đoạn cuộc tiểu (đang tiểu tự nhiên phải dừng lại = đái rắt).

Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm sẽ dẫn đến biến chứng viêm bàng quang và viêm ngược dòng, bởi vì sỏi làm tổn thương niêm mạc bàng quang, khi co bóp, sỏi cọ sát nhiều lần vào niêm mạc gây viêm, loét và nhiễm khuẩn, thậm chí chảy máu (đái máu).

Biến chứng do sỏi bàng quang

Sỏi bàng quang có thể gây viêm bàng quang cấp, nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm mạn tính, từ đó có thể gây teo bàng quang hoặc rò bàng quang do lượng nước tiểu thay đổi liên tục.

Sỏi bàng quang có thể gây nên các biến chứng rất nguy hiểm là viêm ngược dòng lên thận do vi khuẩn và gây suy thận. Ngoài ra, sỏi to sẽ gây kích thích, chèn ép, bít tắc cổ bàng quang (chỗ nối bàng quang và niệu đạo) làm cho người bệnh bị đau buốt vùng hạ vị. Cơn đau hạ vị có thể lan dần ra phía đầu bộ phận sinh dục ngoài hoặc tầng sinh môn, đau trội lên về cuối bãi tiểu tiện (nam giới, đôi khi phải bóp chặt đầu dương vật để đỡ đau, ở nữ giới nước tiểu chảy ri rỉ qua âm đạo gây viêm đường sinh dục hoặc hậu môn).

Một số trường hợp sỏi bàng quang to có thể gây bí tiểu, bàng quang căng phồng tạo nên “cầu bàng quang” ở trên xương mu gây tức, khó chịu, lúc này phải đến bệnh viện để thông tiểu rất phiền phức cho người bệnh.

Nguyên tắc điều trị sỏi bàng quang

Khi nghi ngờ bị sỏi bàng quang, nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa có uy tín với trang thiết bị đầy đủ cùng bác sĩ giỏi để được chẩn đoán và điều trị bệnh sớm, tránh trường hợp để bệnh quá nặng gây biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Nguyên tắc là khi sỏi còn nhỏ có thể dùng thuốc để làm tan dần sỏi, sỏi sẽ theo nước tiểu ra ngoài, thêm vào đó, nên dùng thuốc kháng sinh chống nhiễm khuẩn đường niệu (nếu có biểu hiện viêm nhiễm). Sỏi to, cần tán sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi càng sớm càng tốt.

Ðể phòng ngừa sỏi bàng quang, hằng ngày cần uống đủ nước (1,5 - 2,0 lít/ngày) bao gồm cả nước có trong thức ăn, rau, canh, củ, quả và không được nhịn tiểu. Cần vận động cơ thể đều dặn bằng hình thức tập thể dục, đi bộ, bơi và không nên ngồi, nằm một chỗ với thời gian lâu. Vì sỏi bàng quang hay tái phát cho nên cần được kiểm tra định kỳ (khoảng 6 tháng/lần).

BS. Việt Thanh