Bệnh gút và biến chứng xương khớp

Gút là một bệnh khớp vi tinh thể, nguyên nhân do axit uric máu tăng và lắng đọng trong màng hoạt dịch khớp gây viêm khớp. Tuy nhiên axit uric còn có thể lắng đọng ở các cơ quan khác như thận, tổ chức dưới da gây nên sỏi thận và hình thành các hạt tôphi. Ở các nước phát triển, bệnh chiếm tỷ lệ 1-2% dân số. Ở Việt Nam bệnh gút đã trở nên rất phổ biến, ở cả thành thị và nông thôn, vươn lên đứng hàng thứ 4 trong 15 bệnh khớp nội trú thường gặp nhất.

Bệnh gút là gì?

Theo định nghĩa mới nhất của Hiệp hội chống các bệnh thấp khớp châu Âu: 'Gút là bệnh lắng đọng tinh thể muối urate natri trong cơ thể'. Người bị bệnh gút thường xuyên tích lũy các tinh thể muối urat natri trong cơ thể. Những tinh thể urat này gây tổn thương tổ chức tại những nơi nó lắng đọng, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Thông thường (kể cả thầy thuốc và bệnh nhân) khi nói đến bệnh gút chỉ quan tâm đến axit uric máu và những cơn viêm khớp cấp, mà ít khi đề cập đến các biến chứng của bệnh. Bản thân người bệnh do chưa có kiến thức đầy đủ về bệnh nên thường chủ quan, không quyết tâm kiên trì điều trị. Vì thế việc điều trị bệnh gút tưởng như dễ nhưng rất ít người bệnh được điều trị một cách có hiệu quả.

Ở bệnh nhân gút, tinh thể urat natri lắng đọng ở đâu sẽ gây tổn thương ở đó. Khớp, thận, phần mềm quanh khớp, tim, mạch máu… là những nơi hay phát hiện thấy tinh thể muối urat natri. Nếu không điều trị kịp thời và đúng cách, theo thời gian, tổn thương ngày càng nhiều và gây ra những hậu quả nặng nề.

Ảnh minh họa

Khi lắng đọng ở khớp, tinh thể urat natri gây viêm màng hoạt dịch, viêm hoạt dịch, phá hủy sụn khớp, tiêu đầu xương, làm cho khớp bị thoái hóa dần. Sự tiến triển của thoái hóa khớp sẽ dẫn đến mất khả năng vận động khớp. Nhiều khớp bị thoái hóa sẽ dẫn đến tàn phế. Thoái hóa khớp là hậu quả tất yếu của bệnh gút.

Khi tinh thể urat tích tụ nhiều quanh khớp sẽ tạo nên các khối gọi là tophi. Tophi cùng với thoái hóa khớp sẽ gây biến dạng khớp, cản trở hoạt động của khớp. Tophi chèn ép mạch máu và thần kinh, gây các bệnh lý mạch máu và thần kinh ngoại biên. Tophi có thể bị vỡ, rò urat khó liền, dễ bị nhiễm trùng. Có trường hợp đã phải cắt cụt chi.

Tinh thể urat natri lắng đọng ở các ống thận sẽ gây viêm kẽ thận, làm tắc các ống thận. Khi lắng đọng ở xoang thận có thể tạo thành sỏi thận. Viêm kẽ và tắc ống thận tất yếu sẽ dẫn đến suy thận. Thận hoạt động bù trừ tốt, nên suy thận thường âm thầm tiến triển trong một thời gian dài, mà không có biểu hiện triệu chứng sớm như thoái hóa khớp. Khi suy thận đã rõ rệt, tiên lượng trở lên nghiêm trọng. Việc điều trị suy thận ở giai đoạn muộn ít có hiệu quả, người bệnh có thể tử vong do suy thận.

Nhiều phát hiện thấy tinh thể urat gây viêm màng trong tim và cơ tim, tổn thương van tim có thể nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. Tinh thể urat có thể lắng đọng ở những mảng xơ vữa trong lòng mạch, gây ra những tổn thương phát triển ở mạch máu làm giảm lưu thông máu, có thể gây tắc mạch, nhất là ở mạch vành của tim dễ gây tai biến tim mạch nguy hiểm.

Vì vậy, gút là một bệnh nguy hiểm, có thể gây nhiều biến chứng và hủy hoại dần cơ thể người bệnh. Phát hiện và điều trị sớm bệnh gút sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh. Mục tiêu cơ bản trong điều trị bệnh gút là phải làm tan các tinh thể muối urat đã lắng đọng và ngăn không cho urate tiếp tục kết tủa. Với bệnh nhân đã có biến chứng hoặc có các bệnh lý đi kèm, cần phải tích cực điều trị các tổn thương trên người bệnh.