Miễn dịchlà một hệ thống bao gồm cấu trúc và tiến trình sinh học trong một số sinh vật để bảo vệ khỏi bệnh tật. Để có thể hoạt động, thì hệ miễn dịch phải có khả năng phát hiện rất nhiều tác nhân gây bệnh, từ virus tới sau kí sinh, và phân biệt chúng với các mô khỏe mạnh của cơ thể. Vậy miễn dịch có mấy loại?
Miễn dịch là gì?
Miễn dịch (hay miễn nhiễm) là tập hợp tất cả các cơ chế sinh học giúp cho một cơ thể đa bào giữ được sự liên kết giữa các tế bào và các mô, đảm bảo sự toàn vẹn của cơ thể bằng cách loại bỏ những thành phần bị hư hỏng cũng như các chất và sinh vật xâm hại. Chức năng bảo vệ cơ thể bao gồm hai loại cơ chế miễn dịch, lần lượt xuất hiện trong quá trình tiến hóa của các loài và liên hệ chặt chẽ với nhau ở các động vật bậc cao.
Ngoài ra, có thể hiểu một cách dễ dàng hơn thì miễn dịch: là nhiều người có khả năng không bị mắc một số bệnh nào đó mặc dù sống trong một nơi có nhiều vi khuẩn gây bệnh. hiện tượng này gọi là sự miễn dịch.
Có mấy loại miễn dịch?
Chức năng bảo vệ cơ thể bao gồm hai loại cơ chế miễn dịch, lần lượt xuất hiện trong quá trình tiến hóa của các loài và liên hệ chặt chẽ với nhau ở các động vật bậc cao:
Miễn dịch tự nhiên
Có được một cách ngẫu nhiên, bị động từ khi cơ thể mới sinh ra (bẩm sinh), sau khi cơ thể đã nhiễm bệnh. Có hai loại:
- Miễn dịch bẩm sinh: Các loại bệnh của gia súc, gia cầm như lở mồm long móng, toi gà,... không thể xâm nhập được vào cơ thể người.
- Miễn dịch tập nhiễm: Người nào đã từng một lần bị bệnh nhiễm khuẩn nào đó thì sau này sẽ không bị mắc bệnh đó nữa (sởi, thủy đậu, quai bị,...)
Miễn dịch tự nhiên chủ động tạo ra khi tiếp xúc với tác nhân gây nhiễm. Mỗi khi tác nhân xâm nhập cơ thể thì cơ thể tạo ra kháng thể để chống lại. Sự miễn dịch tồn tại nhiều năm, đôi khi suốt đời với các tác nhân gây bệnh chuyên biệt. Tự nhiên thụ động lãnh hội từ máu, sữa của mẹ hiền.
Vì là món quà thừa hưởng của mẹ, nên miễn dịch này kéo dài khoảng nửa năm mà thôi. Sau đó thì trẻ dần dần tự tạo ra sức miễn dịch cho mình.
Vì thế, nếu mẹ tiếp tục cho con bú sữa mẹ, thì con vẫn tiếp nhận được kháng thể các loại từ mẹ. Đây là một trong nhiều lợi điểm khi mẹ cho con bú nguồn sữa ấm áp của mình, nhất là những giọt sữa non chan hòa huyết thanh, bạch cầu và kháng thể.
Miễn dịch nhân tạo
Có được một cách không ngẫu nhiên, chủ động, khi cơ thể chưa bị nhiễm bệnh), đáp ứng sau vài ngày với đặc điểm là khả năng lưu lại cao.
- Nhân tạo với:
- Nhân tạo chủ động
Khi con người chưa tiếp cận với một tác nhân gây bệnh thì đương sự không có kháng thể với tác nhân đó. Khi tác nhân tấn công thì con người đành bó tay chịu bệnh.
Các nhà khoa học đã nghĩ ra phương cách để con người có thể tạo ra kháng thể với mầm gây bệnh bằng cách đưa một chút mầm vào cơ thể. Tất nhiên là mầm đã được chế biến trong phòng thí nghiệm, làm giảm độc tính để không gây bệnh mà vẫn tạo ra kháng thể. Ðó là dung dịch vaccine.
Đây là nguyên lý của sự chủng ngừa hoặc tiêm phòng vaccine. Ðáp ứng với vaccine, kháng thể được tạo ra dần dần sau mấy tuần lễ nhưng tác dụng bảo vệ kéo dài tới vài năm hoặc vĩnh viễn và nhắm vào tác nhân chuyên biệt với thuốc chủng ngừa.
Chủng ngừa thường được dùng khi có đe dọa một dịch bệnh sắp xảy ra hoặc để loại trừ bệnh đó.
- Nhân tạo thụ động
Như đã trình bày ở trên, sau khi chủng ngừa phải cần mấy tuần thì kháng thể mới được sản xuất. Trong khi đó, nếu cơ thể bị một loại vi khuẩn độc hại xâm nhập thì phải đối phó cách nào.
Ở cấp độ phân tử, cả hai cơ chế đều có khả năng phân biệt ("nhận diện") các thành phần của cơ thể, tức cái "ta" với tất cả những phân tử khác gọi chung là cái "không ta".
Miễn dịchđặc hiệu xuất hiện vào thời điểm phân kỳ giữa động vật có xương sống và động vật không xương sống cách đây 500 triệu năm. Miễn dịch tự nhiên có tính nguyên thủy hơn, cần thiết cho sự sinh tồn của mọi sinh vật.
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!