Đẩy mạnh xã hội hóa để đảm bảo không bị thiếu hụt nguồn phương tiện tránh thai

Theo các chuyên gia, thời gian qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong công tác DS-KHHGĐ. Tỷ lệ tăng dân số bình quân giảm từ 1,7% giai đoạn 1989-1999 xuống còn 1,14% giai đoạn 2009-2019. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em giảm nhanh. Tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai năm 2018 là 76,5%, trong đó tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại là 65,5%.

Bên cạnh đó, theo kết quả cuộc Tổng điều tra Dân số và Nhà ở năm 2019, tỷ suất chết trẻ em dưới 1 tuổi và tỷ suất chết trẻ em dưới 5 tuổi đều giảm mạnh trong vòng 2 thập kỷ qua. Tỷ số tử vong mẹ là 46 ca trên 100.000 trẻ sinh sống, giảm 23 ca so với năm 2009…

Các kết quả công tác DS-KHHGĐ đạt được đó góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là đóng góp vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo, bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, thực hiện thành công các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải thiện đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế, trong vài năm trở lại đây, nguồn phương tiện tránh thai ở nước ta bị thiếu hụt, đặc biệt là không nhập được thuốc tiêm, cấy tránh thai. Các phương tiện tránh thai chủ yếu vẫn là dụng cụ tử cung, bao cao su, viên uống tránh thai.

Đẩy mạnh xã hội hóa để đảm bảo không bị thiếu hụt nguồn phương tiện tránh thai. Ảnh: TL

Trong khi đó, thực tế hiện nay cho thấy, số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (15-49 tuổi) ở nước ta tiếp tục tăng trong những năm tới. Điều này dẫn đến nhu cầu sử dụng các phương tiện tránh thai nhất là các phương tiện tránh thai hiện đại ngày càng cao và đa dạng.

Hơn nữa, thực trạng tuổi dậy thì có xu hướng sớm hơn trước kia, đồng thời tuổi quan hệ tình dục lần đầu ngày càng giảm dẫn đến nhu cầu sử dụng các biện pháp tránh thai cũng có chiều hướng gia tăng

Mặt khác, một tỷ lệ không nhỏ vị thành niên, chưa kết hôn và đã có quan hệ tình dục. Hầu hết nhóm này không muốn sinh con nhưng do rào cản văn hóa, do thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản dẫn đến không tiếp cận được biện pháp tránh thai.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cứ 100 phụ nữ từ 15-49 tuổi đã kết hôn thì có 6 người không được đáp ứng nhu cầu kế hoạch hóa gia đình. Trong đó, miền núi trung du phía Bắc và Tây Nguyên là 2 vùng có nhu cầu về phương tiện tránh thai chưa được đáp ứng cao nhất trên khắp cả nước. Trong đó, nhu cầu chưa được đáp ứng cao nhất ở nhóm tuổi từ 15-24.

Ông Nguyễn Kim Xuân Nam, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô dân số (Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế) cho biết, việc thiếu hụt nguồn phương tiện tránh thaisẽ làm giảm tỷ lệ sử dụng tránh thai và hậu quả tất yếu là không khống chế được mức sinh. Ngoài ra còn làm tăng tình trạng nạo phá thai và hậu quả là tăng tỷ lệ tử vong bà mẹ, trẻ em.

Theo một nghiên cứu của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (UNFPA), nếu thiếu 1 triệu USD (tương đương khoảng 23 tỷ đồng) trong việc hỗ trợ phương tiện tránh thai sẽ dẫn đến hậu quả làm tăng thêm 360.000 ca có thai ngoài ý muốn; 150.000 ca nạo phá thai; 800 ca tử vong mẹ và 11.000 ca tử vong trẻ sơ sinh.

Do đó, theo ông Nguyễn Kim Xuân Nam, an ninh phương tiện tránh thai (nói cách khác là có đủ phương tiện tránh thai đáp ứng nhu cầu đa dạng của mọi người dân) là khâu then chốt cuối cùng quyết định kết quả của công tác dân số.

Theo ông Nguyễn Kim Xuân Nam, hiện có ba kênh chính cung ứng các phương tiện tránh thai là: Kênh miễn phí của Nhà nước chủ yếu cung cấp cho các đối tượng ưu tiên của chương trình, đối tượng thuộc hộ nghèo, cận nghèo; Kênh phân phối có hỗ trợ của Nhà nước gồm tiếp thị xã hội và xã hội hóa chủ yếu tập trung vào các đối tượng có khả năng chi trả và kênh phân phối trên thị trường tự do.

Chính vì vậy, để đảm bảo không bị thiếu hụt nguồn phương tiện tránh thai, theo các chuyên gia, cần tăng cường công tác xã hội hóa, tăng khả năng tiếp cận, đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu phương tiện tránh thai chất lượng cho người dân; hướng tới sự công bằng trong dịch vụ DS-KHHGĐ.

Để việc đa dạng hóa phương tiện tránh thai và hàng hóa kế hoạch hóa gia đình/sức khỏe sinh sản sẽ theo phân khúc thị trường, chú trọng vào các phương tiện tránh thai hiện đại có tác dụng lâu dài đạt hiệu quả tốt nhất, theo lãnh đạo Tổng cục DS-KHHGĐ thời gian tới, cần tập trung củng cố và phát triển mạng lưới cung ứng phương tiện tránh thai và hàng hóa kế hoạch hóa gia đình/sức khỏe sinh sản trên cơ sở huy động sự tham gia của các doanh nghiệp, tổ chức, tư nhân thuộc các thành phần kinh tế theo phân khúc thị trường.

Bên cạnh đó, tăng cường truyền thông chuyển đổi hành vi để nâng cao hiểu biết từ 'bao cấp, miễn phí' sang 'mua, bán' phù hợp với khả năng chi trả và điều kiện của từng người.