Khi dùng thuốc này người bệnh cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ để hạn chế những tác dụng không mong muốn do thuốc gây ra.
Thuốc chẹn bêta đã được sử dụng hơn 50 năm nay. Thuốc chẹn bêta đầu tiên trên thế giới là propranolol, được nhà dược lý học James Black, người Scotland phát hiện ra năm 1964. Nhờ phát hiện này mà James Black đã được giải Nobel về Sinh lý và Y học.
Đến nay, thuốc được cho là hòn đá tảng trong điều trị các bệnh lý tim mạch. Nếu như cách đây 20 năm việc sử dụng thuốc chẹn bêta còn hạn chế với nhiều e ngại thì nay số bệnh nhân được kê thuốc này ở nước ta khá lớn.
Thuốc chẹn bêta có hai loại chính: Loại đặc hiệu lên tim và loại không đặc hiệu có thể tác động lên các cơ quan khác ngoài tim. Các thuốc thường hay gặp trên thị trường Việt Nam là propranolol (inderal), atenolol (tenormin), metoprolol (betaloc), bisoprolol (concor), nebivolol (nebilets), carvedilol (dilatrend).
Cần theo dõi nhịp tim khi dùng thuốc chẹn bêta.
Khi nào nên dùng thuốc chẹn bêta?
Thuốc chẹn bêta ức chế sự hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh adrenalin và noradrenalin trong hệ thần kinh giao cảm của chúng ta. Hệ thần kinh giao cảm là một phần của hệ thống thần kinh tự động.
Adrenalin quá nhiều có thể dẫn đến nhịp tim, huyết áp tăng cao, gia tăng toát mồ hôi, mệt mỏi và cảm giác tim đập nhanh. Chặn giải phóng những hormon này sẽ làm giảm nhu cầu oxy và giảm stress cho tim.
Chẹn bêta cũng làm giảm sản xuất angiotensin II, một hormon được tạo ra từ thận của bạn. Hormon này giảm sẽ làm giãn các mạch máu, làm cho dòng máu chảy trong mạch máu dễ dàng. Chẹn bêta làm giảm tần số tim.
Thuốc chẹn bêta có thể được dùng để điều trị tăng huyết áp. Thuốc có thể dùng đơn độc hoặc phối hợp, nhưng thường hay dùng phối hợp với chẹn kênh canxi để điều trị những trường hợp huyết áp quá cao.
Chẹn bêta cũng được dùng có hiệu quả để điều trị suy tim. Tuy nhiên, các thuốc chẹn bêta điều trị suy tim có kết quả khác nhau và chỉ có 4 thuốc đến nay có bằng chứng dùng trong điều trị suy tim là metoprolol, bisoprolol, carvedilol và nebivolol.
Thuốc chẹn bêta được dùng để điều trị các cơn tim nhanh, khống chế tần số trong cơn rung nhĩ, làm giảm cơn đau thắt ngực cũng như làm giảm tử vong trong nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, chẹn bêta còn được dùng cho một số bệnh lý ngoài tim như đau nửa đầu migrain, cường giáp, glaucoma...
Dùng thuốc chẹn bêta như thế nào?
Thuốc chẹn bêta nên được uống vào buổi sáng trong bữa ăn hoặc lúc đi ngủ và thường dùng với bữa ăn nhẹ buổi đêm. Lý do dùng với bữa ăn là để hấp thụ thuốc chậm lại làm giảm tác dụng phụ của thuốc.
Số lần dùng và liều dùng phụ thuộc vào loại thuốc và chỉ định của bác sĩ. Nếu bạn lỡ quên liều thuốc cần hỏi lại bác sĩ của bạn ngay.
Nếu bệnh nhân có huyết áp quá thấp hoặc nhịp tim quá chậm thì không nên sử dụng thuốc chẹn bêta. Các trường hợp hen phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cũng không dùng thuốc chẹn bêta vì thuốc có thể làm cho các triệu chứng của những bệnh này nặng nề hơn.
Trường hợp bị suy tim mà có ứ trệ ở phổi, bác sĩ sẽ điều trị bằng thuốc lợi tiểu để tình trạng ứ trệ này giảm hẳn trước khi kê thuốc chẹn bêta.
Khi dùng thuốc chẹn bêta, bạn nên theo dõi nhịp tim của mình hàng ngày. Nếu nhịp tim quá thấp, hãy liên hệ ngay với bác sĩ của mình. Không nên dừng thuốc chẹn bêta mà không hỏi ý kiến bác sĩ, bởi ngừng thuốc đột ngột có thể làm cho các bệnh lý tim mạch nặng nề hơn.
Những lưu ý khi dùng thuốc
Tác dụng phụ của thuốc:Ngoài những tác dụng phụ như ảnh hưởng lên tần số tim và làm nặng tình trạng bệnh của bệnh nhân hen phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thuốc chẹn bêta có thể có những tác dụng phụ như gây mệt mỏi, đau đầu, lạnh tay, rối loạn tiêu hóa, choáng váng, khó thở, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm.
Một số thuốc chẹn bêta có thể gây nên tình trạng rối loạn chuyển hóa đường máu và suy giảm chức năng tình dục. Các thuốc chẹn bêta thế hệ thứ ba như nebivolol có thể hạn chế được các tác dụng phụ này.
Các trường hợp đặc biệt cần lưu ý khi dùng thuốc:
Đối với phụ nữ có thai và nuôi con bú: Dùng thuốc chẹn bêta cho phụ nữ có thai có thể ảnh hưởng đến phát triển thai nhi qua làm chậm tần số tim, làm thấp huyết áp và nồng độ đường máu của thai nhi.
Thuốc chẹn bêta cũng đi qua đường sữa, nên có thể làm trẻ bú mẹ bị huyết áp thấp, khó thở và nhịp tim chậm. Vì vậy cần thông báo với bác sĩ của bạn khi bạn đang có thai hoặc nuôi con bú.
Đối với trẻ em: Thuốc chẹn bêta có thể dùng ở trẻ em trong một số bệnh lý sau như suy tim, tăng huyết áp, nhịp tim không đều và đau nửa đầu migrain.
Với người lớn tuổi: Khi dùng nên cho giảm liều thuốc chẹn bêta.
TS.BS. Phạm Như Hùng (Tổng thư ký Hội Tim mạch can thiệp Việt Nam)
Thấy hữu ích thì LIKE và SHARE ngay nhé!